พิพิธภัณฑ์เครื่องถ้วยสันกำแพง

Rating: 2.8/5 (9 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 09.00–16.00 น.

 

พิพิธภัณฑ์เครื่องถ้วยสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านโบราณคดีและประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่บอกเล่าเรื่องราวของเตาเผาเครื่องถ้วยโบราณในย่านสันกำแพง ภายในพื้นที่วัดป่าตึง (ครูบาหล้า) พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เก็บรักษาชิ้นส่วนเครื่องปั้นดินเผา เครื่องถ้วย และหลักฐานสำคัญจากการขุดค้นเตาเผาโบราณ ทำให้ผู้มาเยือนได้เห็นทั้งมิติของศิลปะการผลิตและวิถีชีวิตของช่างในอดีตควบคู่ไปกับบรรยากาศวัดชนบทที่เงียบสงบ

 

พิพิธภัณฑ์เครื่องถ้วยสันกำแพงก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2503 เมื่อกรมศิลปากรร่วมกับวัดป่าตึงได้ทำการขุดค้นและศึกษาซากเตาเผาเครื่องถ้วยโบราณในบริเวณอำเภอสันกำแพง การสำรวจครั้งสำคัญของอาจารย์ไกรศรี นิมมนานเหมินทร์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2495 พบเตาเผาจำนวนมากถึง 83 เตาในพื้นที่นี้ ทำให้ย่านสันกำแพงได้รับการยอมรับว่าเป็นหนึ่งในศูนย์กลางการผลิตเครื่องถ้วยสำคัญของล้านนาในอดีต และนำไปสู่การตั้งพิพิธภัณฑ์เพื่อจัดเก็บและจัดแสดงโบราณวัตถุให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาต่อเนื่อง

 

ตัวอาคารพิพิธภัณฑ์เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน 2 ชั้น ตั้งอยู่ตรงข้ามศาลาไม้สักทองหลังใหญ่ ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานสังขารหลวงปู่หล้า ชั้นล่างของอาคารใช้เป็นพื้นที่จัดแสดงเครื่องถ้วยและเครื่องปั้นดินเผาจากแหล่งเตาสันกำแพง ทั้งที่ได้จากการขุดค้นของกรมศิลปากรและที่วัดเก็บรักษาเอง ภาชนะและชิ้นส่วนต่าง ๆ ถูกจัดวางในตู้กระจกอย่างเป็นระเบียบ มีป้ายคำอธิบายช่วยให้ผู้ชมเข้าใจที่มาที่ไปของแต่ละชิ้นได้ง่ายขึ้น

 

ในตู้จัดแสดงมีทั้งภาชนะที่เกือบสมบูรณ์ เช่น ถ้วย ชาม แจกัน กระปุก รวมถึงเศษเครื่องถ้วยจำนวนมากที่แม้จะไม่สมบูรณ์แต่กลับมีคุณค่ามากในเชิงโบราณคดี เพราะแสดงให้เห็นเทคนิคการขึ้นรูป การเคลือบ การจัดวางภาชนะในเตา รวมถึงร่องรอยของความร้อนและการแตกร้าวจากการเผาจริง สิ่งเหล่านี้ช่วยให้เห็นภาพวิธีคิดและวิธีทำงานของช่างเตาในสมัยโบราณได้อย่างชัดเจนกว่าตำราเพียงอย่างเดียว

 

นอกจากเครื่องถ้วยและชิ้นส่วนเตาเผาแล้ว ภายในพิพิธภัณฑ์ยังจัดแสดงหลักฐานอื่น ๆ เช่น แท่นศิลาจารึก “หมื่นดาบเรือน” ที่พบในบริเวณใกล้เคียง พร้อมสำเนาจารึกและคำแปล ทำให้ผู้มาเยือนได้เห็นการเชื่อมโยงระหว่างเครือข่ายวัด ชุมชน และการกัลปนาที่ดินในอดีต ตลอดจนการสร้างพระพุทธรูปสำคัญ ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าบริเวณนี้ไม่เพียงเป็นพื้นที่ผลิตเครื่องถ้วย แต่ยังเป็นศูนย์กลางศรัทธาและวัฒนธรรมของผู้คนในยุคนั้นด้วย

 

บรรยากาศรอบวัดป่าตึงร่มรื่นและสงบ เหมาะสำหรับการเดินชมแบบสบาย ๆ ผู้มาเยือนสามารถเริ่มต้นด้วยการไหว้พระ ทำบุญบริเวณศาลาไม้สักทอง จากนั้นจึงเดินข้ามมายังอาคารพิพิธภัณฑ์เพื่อชมเครื่องถ้วยและเรียนรู้เรื่องเตาเผาสันกำแพงแบบใกล้ชิด การเที่ยวที่นี่จึงไม่ใช่เพียงการดูของเก่า แต่เป็นการกลับไปสำรวจ “รากเหง้า” ของงานหัตถกรรมล้านนาที่เคยรุ่งเรือง และยังคงทิ้งร่องรอยไว้ใต้ผืนดินของอำเภอสันกำแพงจนถึงทุกวันนี้

 

การเดินทางมายังพิพิธภัณฑ์เครื่องถ้วยสันกำแพง สามารถออกจากตัวเมืองเชียงใหม่โดยใช้เส้นทางเชียงใหม่–สันกำแพง แล้วต่อไปยังตำบลออนใต้ สังเกตป้ายทางเข้า “วัดป่าตึง” ระยะทางรวมประมาณ 25–30 กิโลเมตร เหมาะกับการเดินทางด้วยรถยนต์ส่วนตัว แท็กซี่ หรือเหมารถสองแถวจากตัวเมือง และสามารถจัดเป็นส่วนหนึ่งของทริปเที่ยวสันกำแพง–แม่ออนได้อย่างลงตัว เช่น การแวะชมบ่อสร้าง น้ำพุร้อนสันกำแพง ดอยนางเมาะ หรือพิพิธภัณฑ์บ้านจ๊างนักในวันเดียว

 

 

ตอบ: เหมาะกับผู้ที่สนใจโบราณคดี เครื่องถ้วยโบราณ ประวัติศาสตร์ล้านนา นักศึกษา นักเรียน รวมถึงนักเดินทางที่ต้องการเปิดมุมมองใหม่เกี่ยวกับสันกำแพงในมิติของแหล่งผลิตเครื่องถ้วยในอดีต

 

ตอบ: โดยทั่วไปสามารถเดินเข้าไปชมได้เลยโดยไม่ต้องจองล่วงหน้า แต่หากเดินทางเป็นหมู่คณะหรือมีแผนศึกษาดูงาน แนะนำให้ติดต่อวัดหรือพิพิธภัณฑ์ล่วงหน้าเพื่อความสะดวก

 

ตอบ: หากเดินชมแบบทั่วไป ใช้เวลาประมาณ 45–60 นาที แต่หากต้องการอ่านข้อมูลและสังเกตรายละเอียดของวัตถุแต่ละชิ้นอย่างใกล้ชิด ควรเผื่อเวลาอย่างน้อย 1–1.5 ชั่วโมง

 

ตอบ: โดยส่วนใหญ่สามารถถ่ายภาพได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงการใช้แฟลช ใม่สัมผัสวัตถุโดยตรง และปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่หรือผู้ดูแลพื้นที่เพื่อการอนุรักษ์โบราณวัตถุระยะยาว

 

ตอบ: สามารถจัดได้ง่าย โดยนิยมจับคู่กับการเที่ยวบ่อสร้าง พิพิธภัณฑ์บ้านจ๊างนัก น้ำพุร้อนสันกำแพง ดอยนางเมาะ หรือแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติและวัฒนธรรมในแม่ออนภายในหนึ่งวัน