วัดพันเตา

Rating: 4/5 (4 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08.00–17.00 น.

 

วัดพันเตา จังหวัดเชียงใหม่ เป็นวัดสำคัญในเขตเมืองเก่า ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางของชุมชนและประเพณีไทยมาอย่างยาวนาน ตั้งอยู่บนถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ ติดกับวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ทำเลบริเวณสี่แยกกลางเวียงแห่งนี้ทำให้วัดพันเตามีความเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่อย่างแนบแน่น ทั้งในด้านศาสนา การปกครอง และศิลปกรรมท้องถิ่น

 

จุดเด่นที่สุดของวัดพันเตาคือพระวิหารไม้สักขนาดใหญ่ ซึ่งเดิมไม่ได้สร้างขึ้นเพื่อเป็นวิหารของวัด แต่เคยเป็น “หอคำ” หรือท้องพระโรงหน้าของพระเจ้ามโหตรประเทศ เจ้านายฝ่ายเหนือในราชวงศ์กาวิละ ตัวอาคารเป็นสถาปัตยกรรมเครื่องไม้แบบพื้นเมืองล้านนา แสดงถึงฐานะและอำนาจของผู้ปกครองในอดีต ก่อนที่ในสมัยเจ้าอินทวิชยานนท์จะมีการรื้อและนำอาคารหลังนี้มาปลูกสร้างใหม่เพื่ออุทิศถวายเป็นพระวิหารของวัดพันเตา

 

ซุ้มประตูทางเข้าพระวิหารประดับด้วยไม้แกะสลักรูปนกยูงอย่างวิจิตร นกยูงเป็นสัญลักษณ์ของเจ้านายฝ่ายเหนือ สื่อถึงความสง่างามและศักดิ์ศรีของชนชั้นปกครองล้านนา งานแกะสลักชิ้นนี้จึงไม่ใช่เพียงงานตกแต่ง แต่เป็นหลักฐานทางศิลปกรรมที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างอำนาจการปกครอง ศาสนา และวัฒนธรรมในอดีตได้อย่างชัดเจน

 

ในด้านประวัติความเป็นมา ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าวัดพันเตาสร้างขึ้นเมื่อใด แต่มีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า บริเวณนี้เคยเป็นที่ตั้งเตาหลอมจำนวนมากสำหรับการหล่อพระอัฏฐารส ซึ่งประดิษฐานอยู่ในวิหารวัดเจดีย์หลวง คำว่า “พันเตา” จึงเชื่อมโยงกับภาพของเตาหลอมจำนวนมากในอดีต และกลายมาเป็นชื่อวัดในเวลาต่อมา

 

คำว่า “พันเตา” ในคติของคนเมืองเชียงใหม่ดั้งเดิม ยังนิยมออกเสียงว่า “ปันเต้า” หรือ “พันเท่า” ซึ่งมีความหมายถึงความเพิ่มพูน ความเจริญงอกงามเป็นร้อยเท่าพันเท่า สะท้อนความเชื่อเชิงมงคลของชาวล้านนาที่ผูกโยงศาสนาเข้ากับความอุดมสมบูรณ์และความมั่นคงของบ้านเมือง

 

วัดพันเตามีบทบาทสำคัญในโครงสร้างคณะสงฆ์ของเชียงใหม่มาอย่างยาวนาน โดยราวปี พ.ศ. 2348 สาธุคัมภีระวัดพันเตาได้รับการยกขึ้นเป็นสวามีสังฆราชา แสดงให้เห็นว่าวัดแห่งนี้มีสถานะสูงในระบบคณะสงฆ์ จนแม้แต่วัดเจดีย์หลวงซึ่งเป็นวัดใหญ่ของเมือง ก็ยังขึ้นอุโบสถวัดพันเตาในช่วงเวลาหนึ่ง

 

ประเพณีและบทบาททางพิธีกรรม แม้วัดพันเตาจะไม่มีประเพณีประจำวัดที่จัดแยกเดี่ยวอย่างชัดเจน แต่ในเชิงพื้นที่และประวัติศาสตร์ วัดพันเตามีบทบาทเกี่ยวข้องกับ ประเพณีเข้าอินทขิล (ใส่ขันดอก) ของเมืองเชียงใหม่ ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงแรม 12 ค่ำ เดือน 8 เหนือ (ประมาณเดือนพฤษภาคม) ณ วัดเจดีย์หลวง เนื่องจากวัดพันเตาตั้งอยู่ติดกับวัดเจดีย์หลวงและอยู่ในเขตศูนย์กลางเมืองเก่า ชุมชนรอบวัดจึงมีส่วนร่วมในการเตรียมงาน การเข้าร่วมพิธี และการสืบทอดบรรยากาศของประเพณีสำคัญนี้มาอย่างต่อเนื่อง

 

ในด้านสถาปัตยกรรม พระวิหารไม้สักของวัดพันเตานับเป็นตัวอย่างสำคัญของอาคารทรงพื้นเมืองล้านนา โครงสร้างเน้นความแข็งแรงของไม้ ระบบหลังคาที่ออกแบบให้เหมาะสมกับสภาพอากาศ และรายละเอียดงานไม้ที่สะท้อนฝีมือช่างท้องถิ่นชั้นสูง พระวิหารแห่งนี้จึงได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน และมีการกำหนดเขตโบราณสถานอย่างเป็นทางการเมื่อปี พ.ศ. 2520

 

แม้ในปัจจุบันวัดพันเตาจะตั้งอยู่ท่ามกลางสภาพแวดล้อมเมืองที่หนาแน่น มีการจราจรคับคั่งและอาคารพาณิชย์ล้อมรอบ แต่คุณค่าของวัดในฐานะแหล่งเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ ศิลปกรรม และประเพณีล้านนายังคงชัดเจน เป็นสถานที่ที่ทั้งชาวเชียงใหม่และนักท่องเที่ยวแวะเข้ามาเพื่อสัมผัสร่องรอยของอดีตท่ามกลางเมืองที่ยังมีชีวิต

 

การเดินทาง วัดพันเตาตั้งอยู่บนถนนพระปกเกล้า ใจกลางเมืองเก่าเชียงใหม่ หากเดินทางจากประตูท่าแพ ให้เข้าสู่เขตคูเมืองแล้วขับตรงมาตามถนนพระปกเกล้าทางทิศใต้ วัดจะอยู่ติดกับวัดเจดีย์หลวง สามารถสังเกตได้ง่าย กรณีเดินทางจากวัดพระสิงห์วรวิหาร ให้เลี้ยวเข้าถนนพระปกเกล้าและขับตรงมาประมาณ 700 เมตร สำหรับรถสาธารณะ สามารถใช้รถแดงหรือแท็กซี่ โดยแจ้งจุดหมายว่า “วัดพันเตา ถนนพระปกเกล้า ใกล้วัดเจดีย์หลวง”

 

 

ตอบ: จุดเด่นคือพระวิหารไม้สักซึ่งเดิมเป็นหอคำของเจ้านายล้านนา และซุ้มประตูไม้แกะสลักรูปนกยูงที่สะท้อนศิลปกรรมและอำนาจการปกครองในอดีตได้อย่างชัดเจน

 

ตอบ: วัดพันเตามีบทบาทเกี่ยวข้องกับประเพณีเข้าอินทขิล (ใส่ขันดอก) ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงเดือนพฤษภาคม ณ วัดเจดีย์หลวง

 

ตอบ: ได้ เนื่องจากวัดพันเตาตั้งอยู่ติดกับวัดเจดีย์หลวง และอยู่ใกล้วัดพระสิงห์ สามารถเดินเที่ยววัดสำคัญในเขตเมืองเก่าได้ต่อเนื่องในวันเดียว