หลวงพ่อสามพี่น้อง

หลวงพ่อสามพี่น้อง เป็นพระพุทธรูปสำริดที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมของจังหวัดสุโขทัย โดยเดิมประดิษฐานอยู่ที่วัดโบสถ์ ตำบลบางขลัง อำเภอสวรรคโลก เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2447 ขณะนั้นหมู่บ้านวัดโบสถ์เป็นพื้นที่ร้าง พระอธิการพลอย เจ้าอาวาสวัดบ้านซ่าน ได้ทราบข่าวว่ามีพระพุทธรูปเก่าแก่ประดิษฐานอยู่ในวัดร้างแห่งนี้ ซึ่งมีความศักดิ์สิทธิ์และทรงคุณค่า จึงได้ทำพิธีบวงสรวงและอธิษฐานอัญเชิญหลวงพ่อสามพี่น้องไปประดิษฐานยังวัดบ้านซ่าน โดยขอให้เครื่องสังเวยและศาลพระภูมิที่ทำพิธีบวงสรวงคงอยู่เหมือนเดิม และให้ศาลพระภูมิเอนไปทางทิศตะวันออก พร้อมกับกำหนดให้มีการแห่และสรงน้ำทุกปีในวันตรุษไทย ซึ่งคำอธิษฐานนั้นเป็นไปตามความปรารถนา และชาวบ้านได้นำปี่พาทย์และล้อเกวียนแบบโบราณมาร่วมขบวนแห่เพื่อรับรองพระพุทธรูปอย่างยิ่งใหญ่

 

จนถึงปัจจุบัน พอถึงวันตรุษไทย ชุมชนจะทำพิธีตักบาตรในตอนเช้า จากนั้นทำพิธีบวงสรวงและแห่หลวงพ่อสามพี่น้องไปยังวัดปากคลองแดน หรือวัดบ้านญาติใกล้เคียงเพื่อสักการะบูชา หลังจากพระสงฆ์ฉันเสร็จ ขบวนจะนำหลวงพ่อกลับมาประดิษฐานยังวัดบ้านซ่าน และจอดหน้าวิหารหลวงพ่อขาว จากนั้นจะเจริญพระพุทธมนต์ในตอนเย็น และมีมหรสพสมโภชน์ในตอนกลางคืน ต่อมาในวันที่ 1 ค่ำ เดือน 5 จะมีพิธีทำบุญตักบาตรและสรงน้ำหลวงพ่อเป็นประจำทุกปี ในวันขึ้น 2 ค่ำ จะทำบุญตักบาตรตอนเช้า และในตอนบ่ายจะมีการฟังพระเทศนาปุจฉาวิสัชชนาและการสอนธรรมมาศน์ เพื่อปิดรายการประเพณีอย่างสมบูรณ์

 

หลวงพ่อสามพี่น้องมีความโดดเด่นในด้านศิลปะสุโขทัย แต่ละองค์มีพุทธลักษณะและพระพักตร์ไม่เหมือนกัน ซึ่งเชื่อว่าเกิดจากฝีมือช่างหลายสกุลและหลายสมัย จึงทำให้พระพุทธรูปทั้งสามองค์สะท้อนถึงพระศิลป์สุโขทัยในยุคต่าง ๆ องค์เล็กสุดมีจารึกอักษรสมัยสุโขทัยว่า “เจ้ารามลูก สร้างไว้ให้ได้ปรารถนาได้นิพพาน” แสดงให้เห็นถึงความศรัทธาและความหมายเชิงพุทธศาสนาที่ลึกซึ้ง หลวงพ่อสามพี่น้องประดิษฐานที่วัดบ้านซ่านในปัจจุบัน มีลักษณะเป็นพระพุทธรูปสำริดปางมารวิชัยทั้งสามองค์ โดยยังคงความงดงามตามศิลปะสุโขทัยและสร้างความศรัทธาแก่ประชาชนทั้งในท้องถิ่นและผู้ที่เดินทางมาจากทั่วสารทิศ

 

วัตถุประสงค์หลักของการจัดสร้างและอัญเชิญหลวงพ่อสามพี่น้องคือเพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสกราบไหว้บูชาและระลึกถึงคุณค่าทางศาสนาและประวัติศาสตร์ โดยมีพิธีกรรมและกิจกรรมที่สืบทอดมาตั้งแต่อดีต เช่น การตักบาตร การบวงสรวง การสรงน้ำ และการแห่พระ ซึ่งถือเป็นการแสดงออกถึงความเคารพและศรัทธาต่อพระพุทธศาสนาในรูปแบบที่สืบทอดมาอย่างยาวนาน ลักษณะพิธีกรรมเหล่านี้สะท้อนถึงวัฒนธรรมท้องถิ่นและความเชื่อทางศาสนาอย่างลึกซึ้ง การจัดกิจกรรมในวันตรุษไทยและเดือน 5 ไม่เพียงแต่เป็นการบูชาพระพุทธรูปเท่านั้น แต่ยังเป็นการเชื่อมโยงชุมชนให้ร่วมแรงร่วมใจกันสร้างความสามัคคีและอนุรักษ์ประเพณีดั้งเดิม

 

ความโดดเด่นอีกประการของหลวงพ่อสามพี่น้องคือความงดงามและพุทธลักษณะที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว แต่ละองค์สะท้อนถึงฝีมือช่างและรสนิยมศิลปะที่แตกต่างกัน ซึ่งเป็นหลักฐานสำคัญในการศึกษาและอนุรักษ์ศิลปะสุโขทัย การเยี่ยมชมและกราบไหว้หลวงพ่อสามพี่น้องจึงไม่ใช่เพียงการปฏิบัติทางศาสนาเท่านั้น แต่ยังเป็นการเรียนรู้และสัมผัสกับมรดกทางวัฒนธรรมของไทยอย่างแท้จริง

 

นอกจากนี้ การฟื้นฟูและสร้างหลวงพ่อสามพี่น้องขึ้นใหม่โดยชาวบ้านเมืองบางขลังและประชาชนผู้ศรัทธา ทำให้ประชาชนยังคงสามารถกราบไหว้บูชาได้อย่างต่อเนื่อง หลวงพ่อสามพี่น้องจึงเป็นทั้งวัตถุทางศิลปกรรมและศูนย์รวมจิตใจของชุมชน ที่เชื่อมโยงความศรัทธาและประเพณีโบราณเข้ากับชีวิตปัจจุบันอย่างสมบูรณ์