พิพิธภัณฑ์บ้านคำอูน

Rating: 4.6/5 (5 votes)

วันเปิดทำการ: ปิดถาวร (ไม่เปิดให้เข้าชมในรูปแบบพิพิธภัณฑ์แล้ว)

เวลาเปิดทำการ: -

 

พิพิธภัณฑ์บ้านคำอูน จังหวัดเชียงใหม่ เคยเป็นหนึ่งในพิพิธภัณฑ์เอกชนขนาดไม่ใหญ่แต่ลึกซึ้งในอำเภอแม่ริม ตั้งอยู่ริมถนนสายท่องเที่ยวแม่ริม–แม่สา บริเวณกิโลเมตรที่ 4 ใกล้ทางขึ้นดอยและแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติชื่อดัง เดิมทีที่นี่เปิดบ้านไม้สักทองสวยสะดุดตาท่ามกลางสวนไม้ไทยและกล้วยไม้ป่า ให้ผู้มาเยือนได้สัมผัสโลกของศิลปวัตถุโบราณ ตั้งแต่ยุควัฒนธรรมบ้านเชียงไปจนถึงงานศิลป์ร่วมสมัยในภาคเหนือ อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันพิพิธภัณฑ์บ้านคำอูนอยู่ในสถานะปิดถาวร ไม่ได้เปิดให้เข้าชมในรูปแบบพิพิธภัณฑ์เหมือนในอดีตแล้ว ข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่แห่งนี้จึงควรอ่านในฐานะบันทึกเชิงประวัติศาสตร์และความทรงจำ มากกว่าจะใช้วางแผนเดินทางท่องเที่ยวโดยตรง

 

บ้านคำอูนเริ่มต้นจากความหลงใหลในงานศิลปะ ผ้าทอ และของเก่าหายากของเจ้าของบ้าน ซึ่งค่อย ๆ สะสมผลงานและศิลปวัตถุจากหลายภูมิภาคจนเต็มพื้นที่บ้านเดิม กระทั่งตัดสินใจจัดระเบียบคอลเลกชันให้กลายเป็นพื้นที่จัดแสดงกึ่งพิพิธภัณฑ์ เชื้อเชิญให้ผู้สนใจเข้ามาชมและเรียนรู้ ในช่วงที่เปิดทำการ พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ได้รับการกล่าวถึงอยู่บ่อยครั้งในฐานะ “บ้าน” ที่ซ่อนเรื่องเล่าเกี่ยวกับงานศิลป์และสิ่งทอระดับหายากเอาไว้ภายใต้บรรยากาศเงียบสงบของอำเภอแม่ริม

 

ตัวอาคารหลักของพิพิธภัณฑ์เป็นเรือนไม้สักสองชั้นทรงล้านนา ตั้งยกพื้นบนตอม่อสูง โครงสร้างแข็งแรงแต่เรียบง่าย หลังคาทรงจั่วลาดต่ำรับกับแนวชายคากว้าง ชานเรือนเชื่อมพื้นที่ภายในกับสวนด้านนอกอย่างนุ่มนวล เดิมบ้านหลังนี้เคยใช้เป็นอาคารของพิพิธภัณฑ์แม่สา ก่อนที่เจ้าของบ้านคำอูนจะซื้อบ้านพร้อมที่ดินมาและปรับพื้นที่ให้เป็นพิพิธภัณฑ์ใหม่ เมื่อก้าวขึ้นบนเรือนไม้สัก ความรู้สึกแรกคือกลิ่นไม้เก่าผสมกับแสงเงาที่ค่อย ๆ ไหลผ่านบานหน้าต่างกระจก ทำให้ศิลปวัตถุแต่ละชิ้นถูกเน้นให้โดดเด่นขึ้นโดยไม่ต้องใช้การจัดไฟหวือหวา

 

ภายในเรือนใหญ่เต็มไปด้วยเครื่องเรือนและของตกแต่งที่คัดเลือกอย่างประณีต ทั้งตั่ง เตียง โต๊ะ เก้าอี้ ตู้โบราณ และงานแกะสลักไม้ที่บรรจงลวดลายอ่อนช้อย หลายชิ้นเป็นเฟอร์นิเจอร์เก่าที่ได้รับการบูรณะให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์ ขณะเดียวกันก็ยังคงร่องรอยกาลเวลาเอาไว้ให้เห็น เช่น คราบสีที่ลอกบาง ๆ หรือผิวไม้ที่ผ่านการสัมผัสของผู้คนมานับไม่ถ้วน นอกจากนั้นยังมีงานเครื่องเขินสีดำตัดลายทอง เครื่องเงินฝีมือช่างล้านนา พระพุทธรูปไม้และสำริด รวมถึงภาชนะดินเผายุคโบราณบางส่วนที่เชื่อมโยงไปถึงวัฒนธรรมบ้านเชียง ทำให้ผู้ชมได้เห็นสายใยของประวัติศาสตร์ศิลป์ไทยในพื้นที่เล็ก ๆ แห่งนี้อย่างต่อเนื่อง

 

หนึ่งในหัวใจสำคัญของพิพิธภัณฑ์บ้านคำอูนคือห้องจัดแสดงผ้าไหมและผ้าทอ ซึ่งเจ้าของบ้านสะสมไว้นับพันชิ้น ผ้าแต่ละผืนมีทั้งผ้าไหมไทย ผ้าทอพื้นเมืองจากภาคเหนือและภูมิภาคอื่น ลายโบราณที่แทบไม่เหลือให้เห็นในชีวิตประจำวันแล้ว ไปจนถึงผ้าทอชิ้นพิเศษที่เจ้าของบ้านสั่งทอหรือออกแบบเอง การเดินชมผ้าในห้องนี้จึงไม่ใช่แค่การมองดูความงามของลายและสี แต่คือการอ่านประวัติศาสตร์ของชุมชน ชาติพันธุ์ และรสนิยมของผู้คนผ่านเส้นด้ายที่สานทับกันเป็นผืนผ้า

 

อีกส่วนหนึ่งที่ดึงดูดสายตาคือ “ห้องจีน” ซึ่งรวบรวมศิลปกรรมจีนโบราณเอาไว้อย่างน่าสนใจ โดยเฉพาะเตียงจีนโบราณสมัยราชวงศ์ชิงที่แกะสลักลวดลายละเอียดวิจิตร ตั้งเด่นอยู่ในห้องประหนึ่งเวทีเล็ก ๆ ให้ผู้ชมได้จินตนาการถึงชีวิตของผู้คนที่เคยนอนและใช้สอยเตียงหลังนี้มาก่อน การผสมผสานระหว่างศิลปะจีนกับของสะสมอื่น ๆ ในห้อง ทำให้เห็นความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมระหว่างล้านนา จีน และชุมชนการค้าในอดีตอย่างเป็นรูปธรรม

 

เรือนอีกหลังหนึ่งของบ้านคำอูนตั้งอยู่ทางทิศตะวันออก เป็นเรือนไทยภาคกลางไม้สักที่ย้ายมาจากหอศิลปะในจังหวัดอุทัยธานี มาสร้างใหม่บนฐานคอนกรีตที่แม่ริม ชั้นล่างถูกใช้เป็นห้องโถงกึ่งร้านของที่ระลึก จัดแสดงวัตถุโบราณที่เปิดขายได้ควบคู่กับของสะสมชิ้นอื่น ๆ ทำให้ผู้มาเยือนในอดีตสามารถเลือกซื้อของเก่า งานหัตถกรรม และของตกแต่งบ้านที่มีกลิ่นอายย้อนยุคกลับไปเป็นของที่ระลึกได้ ส่วนชั้นบนของเรือนไทยเป็นพื้นที่จัดแสดงภาชนะดินเผา ตู้โบราณ ตั่งแว่นหรือโต๊ะเครื่องแป้งแบบโบราณ รวมถึงเตียงไม้สมัยเก่าหลายแบบ จัดวางในลักษณะคล้ายเรือนพักอาศัยจริงมากกว่าห้องจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์

 

บรรยากาศรอบบ้านคำอูนโอบล้อมด้วยสวนไม้ไทยและไม้ดอกเมืองเหนือ มีมุมจัดวางกระถางกล้วยไม้ป่าหลายสายพันธุ์ให้ได้ชมระหว่างเดินพักสายตาจากของสะสมภายในเรือน ช่วงที่พิพิธภัณฑ์ยังเปิดทำการ ผู้มาเยือนสามารถนั่งพักจิบเครื่องดื่มง่าย ๆ ในศาลาพักหรือมุมนั่งเล่นใต้ร่มไม้ ทำให้การชมพิพิธภัณฑ์ไม่ได้เป็นเพียงการเดินดูของ แต่เป็นการใช้เวลาอย่างช้า ๆ อยู่กับบรรยากาศของบ้านเก่าที่ตั้งใจเปลี่ยนตัวเองให้กลายเป็นพื้นที่เรียนรู้

 

ปัจจุบัน แม้พิพิธภัณฑ์บ้านคำอูนจะปิดถาวรและไม่เปิดรับนักท่องเที่ยวแล้ว แต่ชื่อของสถานที่แห่งนี้ยังคงปรากฏอยู่ในฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้หลายแห่ง ในฐานะตัวอย่างสำคัญของพิพิธภัณฑ์เอกชนที่ขับเคลื่อนจากพลังของบุคคลและครอบครัว มากกว่าจะเป็นหน่วยงานของรัฐ สำหรับผู้ที่สนใจเรื่องผ้าไทย ศิลปะล้านนา และวัตถุโบราณ การศึกษาข้อมูลของบ้านคำอูนจากเอกสาร บทความ หรือฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ออนไลน์ จึงยังมีคุณค่าไม่น้อย ช่วยให้เห็นว่าบางครั้ง “บ้าน” หนึ่งหลังสามารถกลายเป็นพิพิธภัณฑ์ที่บันทึกความทรงจำของผู้คนและวัฒนธรรมได้อย่างงดงามเพียงใด แม้วันนี้ประตูเรือนไม้หลังนั้นจะไม่ได้เปิดต้อนรับผู้มาเยือนเหมือนเดิมอีกต่อไปก็ตาม

 

การเดินทางมายังพื้นที่เดิมของพิพิธภัณฑ์บ้านคำอูน หากมองในเชิงภูมิศาสตร์ จะเริ่มจากตัวเมืองเชียงใหม่ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 สายเชียงใหม่–แม่ริม จากนั้นเลี้ยวเข้าทางหลวงสาย 1096 มุ่งหน้าไปทางอำเภอสะเมิง ผ่านย่านแม่ริมและแหล่งท่องเที่ยวในหุบเขาแม่สาไปประมาณ 4 กิโลเมตร พื้นที่ของบ้านคำอูนจะอยู่ด้านขวามือ ใกล้จุดที่เคยมีฟาร์มงูแม่สาเป็นจุดสังเกต อย่างไรก็ตาม เนื่องจากสถานที่แห่งนี้ปิดถาวรแล้ว ผู้ที่สนใจควรวางแผนการเดินทางไปยังแหล่งท่องเที่ยวอื่นในอำเภอแม่ริมแทน เช่น สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ น้ำตกแม่สา สวนช้าง หรือแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติและวัฒนธรรมอื่น ๆ ที่ยังเปิดให้บริการอยู่ในปัจจุบัน

 

 

ตอบ: ไม่ได้เปิดให้เข้าชมแล้ว ปัจจุบันพิพิธภัณฑ์บ้านคำอูนอยู่ในสถานะปิดถาวร ข้อมูลที่เผยแพร่เกี่ยวกับอาคารและคอลเลกชันจึงควรใช้เพื่อการศึกษาเชิงประวัติศาสตร์และอ้างอิง มากกว่าการวางแผนเดินทางไปเที่ยวชมจริง

 

ตอบ: พื้นที่บ้านคำอูนเดิมตั้งอยู่ริมถนนเส้นแม่ริม–แม่สา ใกล้กิโลเมตรที่ 4 และเคยมีฟาร์มงูแม่สาเป็นจุดสังเกต ปัจจุบันสถานะการใช้ประโยชน์พื้นที่อาจเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา จึงไม่ควรเดินทางไปโดยคาดหวังว่าจะได้เข้าชมพิพิธภัณฑ์หรือคอลเลกชันเหมือนในอดีต หากต้องการเที่ยวในเส้นทางเดียวกัน แนะนำให้เลือกแหล่งท่องเที่ยวอื่นในอำเภอแม่ริมที่ยังเปิดบริการอยู่แทน

 

ตอบ: จุดเด่นสำคัญคือการจัดแสดงศิลปวัตถุและผ้าทอในบรรยากาศของ “บ้านจริง” มากกว่าพิพิธภัณฑ์ขนาดใหญ่ ผู้ชมจึงสัมผัสได้ทั้งความงามของเฟอร์นิเจอร์ เครื่องเงิน เครื่องเขิน ภาชนะดินเผายุคโบราณ ไปจนถึงคอลเลกชันผ้าไหมและผ้าทอนับพันผืนภายในเรือนไม้สักและเรือนไทยภาคกลางที่จัดวางอย่างกลมกลืนกับพื้นที่อยู่อาศัย

 

ตอบ: ความต่างที่เห็นชัดคือมิติของ “บ้าน” ที่ยังคงบรรยากาศความเป็นบ้านอยู่อย่างเต็มที่ ไม่ได้เป็นอาคารสาธารณะขนาดใหญ่ เมื่อเดินชมผู้เข้าชมจะรู้สึกเหมือนไปเยี่ยมบ้านคนรักศิลปะที่ค่อย ๆ แนะนำของสะสมของตนเองมากกว่าการเดินอยู่ในห้องจัดแสดงที่เป็นทางการ ทำให้สายสัมพันธ์ระหว่างของเก่า ผ้าโบราณ และชีวิตประจำวันถูกเล่าอย่างใกล้ชิดกว่า

 

ตอบ: ในจังหวัดเชียงใหม่และภาคเหนือยังมีพิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับผ้าและศิลปวัตถุอีกหลายแห่ง เช่น พิพิธภัณฑ์ผ้าหรือพิพิธภัณฑ์เอกชนที่เน้นผ้าทอพื้นเมือง รวมถึงแหล่งท่องเที่ยวเชิงหัตถกรรมและงานฝีมือ นักท่องเที่ยวควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดจากหน่วยงานทางการหรือเว็บไซต์ของแต่ละแห่งก่อนเดินทาง เนื่องจากสถานะการเปิด–ปิดอาจเปลี่ยนแปลงได้ตามเวลา

 

ตอบ: หมายเลขโทรศัพท์ 0 5329 8068 เป็นเบอร์ที่เคยใช้ติดต่อพิพิธภัณฑ์บ้านคำอูนในอดีต แต่เนื่องจากสถานที่อยู่ในสถานะปิดถาวรแล้ว จึงไม่สามารถยืนยันได้ว่าหมายเลขดังกล่าวยังเปิดใช้งานหรือใช้สำหรับวัตถุประสงค์ใดในปัจจุบัน หากจำเป็นต้องติดต่อ ควรทดลองโทรศัพท์พร้อมตระหนักว่าข้อมูลนี้มีลักษณะเชิงประวัติศาสตร์มากกว่าข้อมูลบริการท่องเที่ยวปัจจุบัน