พระบรมราชานุสาวรีย์พระเจ้าสามฝั่งแกน

Rating: 3.6/5 (9 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: ตลอด 24 ชั่วโมง (ลานสาธารณะกลางแจ้ง)

 

พระบรมราชานุสาวรีย์พระเจ้าสามฝั่งแกน ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา ตำบลอินทขิล อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นแลนด์มาร์กสำคัญใจกลางเมืองแกนที่ชาวบ้านช่วยกันบริจาคโลหะวัตถุต่าง ๆ มาหล่อหลอมเป็นพระบรมราชานุสาวรีย์ เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจและเป็นที่ระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระเจ้าสามฝั่งแกน กษัตริย์แห่งราชวงศ์มังราย ผู้มีบทบาทสำคัญต่อบ้านเมืองในลุ่มน้ำฝั่งแกน

 

พระเจ้าสามฝั่งแกน หรือที่เรียกกันในเอกสารล้านนาว่า “สามประหญาฝั่งแกน”, “พระเจ้าสามปรายงค์แม่ใน” หรือ “เจ้าดิสกุมาร” ทรงเป็นพระโอรสของพญาแสนเมืองมา แห่งราชวงศ์มังราย ผู้ครองนครเชียงใหม่ในช่วงรุ่งเรืองของอาณาจักรล้านนา พระองค์ทรงสถาปนาพระราชมารดา คือพระมหาเทวีโลกะจุกราชเทวี ขึ้นเป็นสมเด็จพระชนนีพันปีหลวง ทำหน้าที่ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ แสดงให้เห็นถึงระบอบการปกครองและความผูกพันภายในราชสำนักล้านนาในยุคนั้น

 

ที่มาของพระนาม “สามฝั่งแกน” เชื่อมโยงกับภูมิประเทศดั้งเดิมของเมืองแกน ซึ่งเป็นเมืองโบราณบริเวณตำบลอินทขิล ปัจจุบันสันนิษฐานว่าพระองค์ประสูติในพื้นที่ที่แม่น้ำสำคัญสามสายไหลมาบรรจบกัน ได้แก่ แม่น้ำแกน แม่น้ำปิง และแม่น้ำสงัดหรือแม่น้ำงัด จึงทรงได้รับพระนามอ้างอิงถึง “สามฝั่งน้ำ” ซึ่งเป็นภาพแทนของบ้านเมืองลุ่มน้ำอันอุดมสมบูรณ์ และเป็นหัวใจของชุมชนในทุ่งพันแอก พันเฝือ พันนาฝั่งแกน

 

พระเจ้าสามฝั่งแกนทรงเป็นกษัตริย์ในราชวงศ์มังรายที่สานต่ออำนาจและความมั่นคงของอาณาจักรล้านนา ทรงดูแลการปกครองหัวเมืองในลุ่มน้ำแกน–แม่แตงให้ร่มเย็นเป็นสุข ใช้วิเทโศบายผูกมิตรกับเมืองใกล้เคียง และสืบทอดขนบธรรมเนียมพระราชพิธีและพระพุทธศาสนาตามแบบอย่างบรรพกษัตริย์ล้านนา ทำให้บริเวณเมืองแกนและลุ่มน้ำใกล้เคียงเป็นพื้นที่สำคัญทั้งด้านการเกษตร การค้า และวัฒนธรรมของล้านนาตอนเหนือ

 

พระบรมราชานุสาวรีย์พระเจ้าสามฝั่งแกนที่เห็นในปัจจุบัน เป็นผลจากพลังศรัทธาของชาวเมืองแกนที่ร่วมกันบริจาคโลหะและวัตถุต่าง ๆ มาหล่อหลอมขึ้นเป็นพระบรมราชานุสาวรีย์ขนาดใหญ่ประดิษฐานบนแท่นกลางลานเมือง ด้านฐานมีแผ่นศิลาสลักเรื่องราวพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจสำคัญ เช่น การทำนุบำรุงบ้านเมือง การดูแลหัวเมืองรอบลุ่มน้ำแกน และการดูแลทุกข์สุขของพสกนิกร ช่วยให้ผู้มาเยือนได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ผ่านงานประติมากรรมและตัวอักษรไปพร้อมกัน

 

พิธีเททองหล่อพระบรมราชานุสาวรีย์จัดขึ้นเมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553 โดยมีประชาชน หน่วยงานท้องถิ่น และภาคส่วนต่าง ๆ ในชุมชนมาร่วมเป็นสักขีพยาน จากนั้นได้อัญเชิญพระบรมราชานุสาวรีย์ขึ้นประดิษฐานบนแท่นอนุสาวรีย์ในวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2554 ซึ่งตรงกับ “วันพญาวัน” ตามปฏิทินล้านนา อันถือเป็นวันมงคลสูงสุดในช่วงเทศกาลปีใหม่เมือง จึงได้รับการกำหนดให้วันที่ 16 เมษายนของทุกปีเป็นวันบวงสรวงสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์พระเจ้าสามฝั่งแกนของชาวเมืองแกนสืบมา

 

ในวันบวงสรวง จะมีการตั้งเครื่องสักการะ ขบวนแห่ การฟ้อนรำแบบล้านนา และพิธีกรรมทางศาสนาที่ผสมผสานทั้งความเชื่อดั้งเดิมและพระพุทธศาสนา ทำให้ลานอนุสาวรีย์แห่งนี้มีชีวิตชีวา เป็นเวทีให้ลูกหลานเมืองแกนแสดงอัตลักษณ์ท้องถิ่นผ่านชุดพื้นเมือง เสียงปี่สะล้อซอซึง และการฟ้อนเล็บ–ฟ้อนเทียนอย่างงดงาม ผู้มาเยือนในช่วงสงกรานต์จึงได้สัมผัสทั้งบรรยากาศความศรัทธาและวัฒนธรรมท้องถิ่นไปพร้อมกัน

 

นอกจากความสำคัญด้านประวัติศาสตร์แล้ว บริเวณรอบพระบรมราชานุสาวรีย์พระเจ้าสามฝั่งแกนยังถูกพัฒนาให้เป็นลานกิจกรรมกลางเมือง มีลานกว้างสำหรับจัดงานประเพณีต่าง ๆ ของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา รวมถึง “งานหนาวนี้ที่เมืองแกน” และ “ทุ่งดอกคอสมอสเมืองแกน” ที่จะจัดขึ้นบริเวณด้านหลังสำนักงานเทศบาลในช่วงปลายปี–ต้นปี เมื่อถึงฤดูกาล ดอกคอสมอสสีชมพู–ขาวจะบานสะพรั่งเต็มทุ่ง กลายเป็นฉากหลังที่งดงามให้กับองค์พระบรมราชานุสาวรีย์ และเป็นจุดถ่ายภาพยอดนิยมของนักท่องเที่ยว

 

บรรยากาศในย่านเมืองแกนโดยรอบยังคงมีกลิ่นอายของชุมชนล้านนาโบราณ ทั้งบ้านเรือนไม้ดั้งเดิม วัดวาอารามเก่าแก่ และวิถีชีวิตเกษตรกรรมในทุ่งนา–สวนลำไย เมื่อมองจากลานอนุสาวรีย์ออกไปจะเห็นแนวภูเขาและทุ่งนาสลับกับชุมชนเมืองเล็ก ๆ ทำให้ที่นี่เป็นจุดพักสายตาและพักใจ ก่อนออกเดินทางต่อไปยังแหล่งท่องเที่ยวชื่อดังใกล้เคียงอย่างวัดบ้านเด่นสะหรีศรีเมืองแกน เขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล และแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติในอำเภอแม่แตง

 

สำหรับผู้ที่สนใจเรียนรู้ประวัติศาสตร์ล้านนาอย่างเจาะลึก การได้มายืนอ่านแผ่นศิลาจารึกบริเวณฐานพระบรมราชานุสาวรีย์ เทียบกับข้อมูลจากพิพิธภัณฑ์แหล่งเตาเผาอินทขิลเมืองแกนและวัดใกล้เคียง จะช่วยให้เห็นภาพเครือข่ายเมืองโบราณลุ่มน้ำแกนอย่างชัดเจนยิ่งขึ้น ทั้งในแง่การเมือง การค้า และศิลปกรรม โดยเฉพาะงานเครื่องปั้นดินเผาที่เคยรุ่งเรืองและกระจายออกไปตามหัวเมืองล้านนา

 

การเดินทาง จากตัวเมืองเชียงใหม่ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 (ถนนโชตนา สายเชียงใหม่–ฝาง) มุ่งหน้าอำเภอแม่แตง ระยะทางราว 40–50 กิโลเมตร จากนั้นเลี้ยวเข้าถนนสายชลประทาน–เขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล (ทางหลวงชนบทเชียงใหม่ 3038) ผ่านโรงพยาบาลแม่แตง แล้วขับตามป้าย “เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา” อีกประมาณ 8 กิโลเมตร จะถึงเขตเมืองแกน ลานพระบรมราชานุสาวรีย์ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้า–ใกล้กับสำนักงานเทศบาล เมืองแกนพัฒนา มีพื้นที่จอดรถริมถนนและบริเวณลานกิจกรรมให้บริการ

 

หากใช้ขนส่งสาธารณะ สามารถนั่งรถสองแถวสีขาวสายเชียงใหม่–แม่แตง–เชียงดาวจากหน้าประตูช้างเผือก ลงบริเวณแยกโรงพยาบาลแม่แตงหรือจุดลงใกล้ทางเข้าถนน 3038 แล้วต่อรถสองแถว/รถรับจ้างท้องถิ่นเข้าเมืองแกนอีกช่วงหนึ่ง โดยควรสอบถามเวลารถเที่ยวไป–กลับให้ชัดเจนก่อนเดินทาง เพื่อวางแผนเที่ยวให้เหมาะกับรอบรถและช่วงเวลากลับตัวเมืองเชียงใหม่

 

 

ตอบ: ลานพระบรมราชานุสาวรีย์เป็นพื้นที่สาธารณะกลางแจ้ง สามารถแวะสักการะได้ตลอดทั้งวัน โดยนิยมมาช่วงเช้า–เย็นที่อากาศไม่ร้อนเกินไป และในช่วงค่ำบางวันจะมีการเปิดไฟส่ององค์อนุสาวรีย์สวยงามเป็นพิเศษ

 

ตอบ: พระเจ้าสามฝั่งแกนเป็นกษัตริย์ล้านนาในราชวงศ์มังราย พระโอรสของพญาแสนเมืองมา ทรงปกครองนครเชียงใหม่ และเกี่ยวข้องใกล้ชิดกับเมืองแกน–อินทขิลซึ่งเป็นบริเวณที่สันนิษฐานว่าเป็นสถานที่ประสูติของพระองค์ ชื่อ “สามฝั่งแกน” มาจากลุ่มน้ำที่มีแม่น้ำสำคัญสามสายในเขตเมืองแกน ทำให้พระองค์เป็นทั้งสัญลักษณ์ทางการเมืองและตัวแทนของอัตลักษณ์ชุมชนลุ่มน้ำแกน

 

ตอบ: จากลานอนุสาวรีย์สามารถวางแผนเที่ยวต่อได้หลายจุดในรัศมีใกล้เคียง เช่น ทุ่งดอกคอสมอสเมืองแกนและงาน “หนาวนี้ที่เมืองแกน” (ช่วงปลายปี), วัดเด่นสะหรีศรีเมืองแกน (วัดบ้านเด่น) ที่มีสถาปัตยกรรมล้านนาสวยงาม และเขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชลสำหรับกิจกรรมล่องแพ–พักแพกลางอ่างเก็บน้ำ เหมาะสำหรับจัดทริปสั้น ๆ 1 วันหรือค้างคืนในอำเภอแม่แตง

 

ตอบ: สามารถโดยสารรถสองแถวสีขาวสายเชียงใหม่–แม่แตง–เชียงดาวจากตัวเมืองเชียงใหม่ แล้วลงบริเวณทางเข้าถนนไปเขื่อนแม่งัด/เมืองแกน จากนั้นต่อรถสองแถวท้องถิ่นหรือรถรับจ้างเข้าเขตเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา แม้จะเดินทางได้ แต่หากต้องการแวะเที่ยวหลายจุดในอำเภอแม่แตง แนะนำให้ใช้รถยนต์ส่วนตัวหรือรถเช่าเพื่อความคล่องตัวมากกว่า

 

ตอบ: ช่วงปลายปีถึงต้นปี (ประมาณพฤศจิกายน–มกราคม) เหมาะอย่างยิ่ง เพราะอากาศเย็นสบาย และมักตรงกับการจัดงาน “หนาวนี้ที่เมืองแกน” และทุ่งดอกคอสมอสเมืองแกน ทำให้ได้ทั้งบรรยากาศการสักการะอนุสาวรีย์ ชมทุ่งดอกไม้ และซึมซับวิถีชุมชนในคราวเดียวกัน ส่วนช่วงเดือนเมษายน หากมาตรงวัน “พญาวัน” ก็จะได้เห็นพิธีบวงสรวงประจำปีที่คึกคักเป็นพิเศษ