ศูนย์วิจัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ (ขุนวาง)

Rating: 2.4/5 (8 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน (แนะนำติดต่อ/นัดหมายล่วงหน้า โดยเฉพาะช่วงท่องเที่ยวฤดูหนาวและช่วงฝน)

เวลาเปิดทำการ: 08.00–16.00 น. (เวลาอาจปรับตามภารกิจพื้นที่ ควรตรวจสอบก่อนเดินทาง)

 

ศูนย์วิจัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ (ขุนวาง) เป็นปลายทางของคนที่อยากได้ “ที่พักผ่อนเชียงใหม่” แบบไม่ต้องเร่ง ไม่ต้องเน้นเช็กอิน แต่กลับได้ความรู้และความสวยงามของธรรมชาติไปพร้อมกัน เพราะพื้นที่นี้อยู่ในวงล้อมของแนวเทือกเขาอินทนนท์และทำหน้าที่เป็นศูนย์วิจัย–สาธิตด้านการเกษตรบนพื้นที่สูง ซึ่งทำให้การมาเยือนมีความหมายมากกว่าแค่การมาดูวิว หนึ่งวันบนดอยอาจพาเราเห็นทั้งวิธีปลูกพืชเมืองหนาว การดูแลทรัพยากรบนพื้นที่สูง และความสัมพันธ์ของคนกับภูเขาที่ต้อง “อยู่ร่วมกันให้ได้” ไม่ใช่แค่ “ใช้ประโยชน์จากกัน”

 

ขุนวางอยู่ลึกจากถนนสายหลักเข้ามาประมาณ 16 กิโลเมตร จึงเหมาะกับการเดินทางด้วยรถส่วนตัว หรือหากไม่ได้ขับรถมาเองก็สามารถเหมารถจากปากทางเพื่อเข้าพื้นที่ได้ ความลึกของเส้นทางนี่เองที่ทำให้บรรยากาศด้านในสงบกว่า จุดท่องเที่ยวฮิตหลายแห่งบนดอยอินทนนท์ และพอความเงียบเข้ามาทำงาน คุณจะเริ่มได้ยิน “รายละเอียดของธรรมชาติ” มากขึ้น ทั้งเสียงลม เสียงนก และจังหวะชีวิตของพื้นที่เกษตรบนภูเขาที่เปลี่ยนตามฤดูกาลอย่างชัดเจน

 

เสน่ห์ของ ศูนย์วิจัยเกษตรหลวงเชียงใหม่ (ขุนวาง) คือการที่มันต้อนรับนักท่องเที่ยวด้วยสิ่งที่ “มีชีวิต” ไม่ใช่แค่สิ่งปลูกสร้าง คุณจะเห็นพันธุ์ไม้เมืองหนาวนานาชนิดออกดอกในฤดูหนาว ออกผลในฤดูร้อน และให้ภาพภูเขาเขียวชอุ่มที่ค่อย ๆ เปลี่ยนสีสันไปตามฤดูกาล ในบางช่วงยังเป็นช่วงที่เหมาะกับคนชอบดูนก เพราะบริบทของพื้นที่อยู่ใกล้แนวธรรมชาติของเทือกเขาอินทนนท์ ทำให้มีโอกาสพบเห็นนกท้องถิ่นและนกอพยพในบางฤดูได้ด้วย

 

ภายในพื้นที่ราว 450 ไร่ของศูนย์ มีแปลงทดลองและแปลงสาธิตหลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่แปลงไม้ผลเมืองหนาว ไปจนถึงแปลงกาแฟและพื้นที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการหลังเก็บเกี่ยว เช่น โรงกะเทาะเปลือกกาแฟ อีกหนึ่งจุดที่ทำให้หลายคนจำขุนวางได้คือแปลงทดสอบพันธุ์มะคาเดเมีย ซึ่งเป็นพืชถิ่นกำเนิดจากออสเตรเลีย นักท่องเที่ยวบางช่วงสามารถเรียนรู้การเก็บผลและการแปรรูป รวมถึงเห็นแนวคิดการต่อยอดผลผลิตไปสู่ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ (เช่น การสกัดน้ำมันเพื่อใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง) ซึ่งสะท้อนว่า “เกษตรที่สูง” ไม่ได้จบแค่ปลูกแล้วขาย แต่ต้องคิดเป็นระบบตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ

 

การมาเดินในศูนย์จึงให้ประสบการณ์แบบ “ท่องเที่ยวเชิงเกษตร” ที่ค่อนข้างจริงจัง แต่ไม่หนักเกินไป ถ้าอยากเห็นภาพชัด แนะนำให้ติดต่อขอนัดหมายล่วงหน้าเพื่อให้เจ้าหน้าที่ช่วยแนะนำเส้นทางที่เหมาะกับช่วงเวลานั้น เพราะบางฤดูแปลงบางชนิดจะเด่นเป็นพิเศษ ขณะเดียวกันบางช่วงอาจมีงานภาคสนามหรือการดูแลพื้นที่ที่ต้องจำกัดการเข้าถึงบางจุดเพื่อความปลอดภัยและการทำงานของศูนย์ การไปแบบมีการประสานงานจะทำให้ได้ทั้งความราบรื่นและได้สาระมากขึ้น

 

ถ้าพูดถึงช่วงเวลาที่คนส่วนใหญ่อยากมา “ขุนวาง” มากที่สุด มักหนีไม่พ้นฤดูหนาว โดยเฉพาะช่วงกลางเดือนมกราคมถึงกุมภาพันธ์ที่ดอกนางพญาเสือโคร่ง หรือซากุระดอย บานเป็นสีชมพูสดบนแนวเขา ทำให้ภาพของดอยทั้งลูกเหมือนถูกย้อมด้วยโทนสีชมพูอย่างนุ่มนวล แต่ถ้าเป็นคนละฤดู ขุนวางก็มีเสน่ห์ของตัวเอง ฤดูร้อนเป็นช่วงที่หลายคนสนุกกับผลไม้เมืองหนาวบางชนิดและการเด็ดชิมตามกิจกรรมที่ศูนย์เปิดให้ในแต่ละช่วง ส่วนฤดูฝนจะได้ดอยที่เขียวจัด อากาศชื้นเย็น และหมอกที่ทำให้บรรยากาศนุ่มลงเป็นพิเศษ เพียงแต่ต้องยอมรับเรื่องถนนลื่นและความจำเป็นของรถที่เหมาะกับสภาพทางในบางช่วง

 

เรื่องที่ควรเตรียมใจไว้คือ “การเดินทางภายในพื้นที่” บางส่วนควรใช้รถที่เหมาะกับทางดิน/ทางชัน โดยเฉพาะหน้าฝน หากตั้งใจจะขับเข้าไปในจุดที่ลึกหรืออยากคล่องตัว รถกระบะหรือรถขับเคลื่อน 4 ล้อจะตอบโจทย์กว่า แต่ถ้ามาเดินชมเฉพาะโซนที่เข้าถึงง่ายและเลือกช่วงที่สภาพทางดี รถทั่วไปก็สามารถวางแผนได้ เพียงต้องขับด้วยความระมัดระวังและเผื่อเวลาให้มากกว่าปกติ เพราะเส้นทางภูเขาไม่ใช่ทางที่ “รีบแล้วจบ” แต่มักเป็นทางที่ต้องค่อย ๆ ไปถึงแล้วจะปลอดภัยกว่า

 

ด้านที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก ศูนย์มีบ้านพักรับรองและจุดกางเต็นท์ (การเปิดให้ใช้บริการและเงื่อนไขอาจเปลี่ยนตามช่วงเวลา) รวมถึงมีบริการอาหารในบางช่วง และมักมีผลผลิตหรือเครื่องดื่มจากพื้นที่ให้ได้ลอง โดยเฉพาะกลุ่มกาแฟอาราบิกาที่หลายคนตั้งใจมาชิม การวางแผนที่ดีที่สุดคือโทรสอบถาม/จองล่วงหน้า เพราะช่วงซากุระบานและช่วงอากาศดี คนจะหนาแน่นเป็นพิเศษ และการจัดการพื้นที่ต้องคุมจำนวนคนเพื่อไม่ให้กระทบงานของศูนย์

 

การเดินทาง หากขับรถมาเองนิยมเลือก 2 เส้นทางหลัก เส้นทางแรกออกจากตัวเมืองเชียงใหม่ผ่านสันป่าตอง เข้าทางหลวงหมายเลข 1013 ไปอำเภอแม่วาง จากนั้นเลี้ยวซ้ายตามทางขึ้นเขาและลัดเลาะขึ้นดอยช่วงท้าย โดยบางช่วงอาจมีถนนดินแดงประมาณ 5 กิโลเมตร (หน้าฝนอาจต้องใช้รถขับเคลื่อน 4 ล้อ) เส้นทางนี้มีข้อมูลการเดินทางโดยรวมราว 86 กิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ 1.5 ชั่วโมง ส่วนเส้นทางที่สองไปทางอำเภอจอมทอง แล้วเลี้ยวเข้าสาย 1009 ขึ้นดอยอินทนนท์ ถึงกิโลเมตรที่ 31 เลี้ยวขวาเข้าถนนลาดยางต่อไปอีกราว 17 กิโลเมตร รวมระยะทางโดยรวมราว 115 กิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง หากเดินทางด้วยรถโดยสาร ให้มาลงจอมทองแล้วต่อรถสองแถวสายจอมทอง–แม่แจ่ม ลงแยกกิโลเมตรที่ 31 จากนั้นเหมารถขึ้นไปยังขุนวาง (หรือเหมาจากจอมทอง) โดยควรตกลงราคาและเวลาเดินทางกลับให้ชัดเจนก่อนขึ้นดอย

 

 

ตอบ: เหมาะกับคนที่อยากพักผ่อนแบบอากาศเย็น ชอบธรรมชาติ และอยากเห็นเกษตรพื้นที่สูงในมุม “เรียนรู้จริง” มากกว่าการเที่ยวถ่ายรูปอย่างเดียว รวมถึงคนที่ชอบซากุระดอยช่วงหน้าหนาวและอยากหลบความวุ่นวายจากเส้นหลักของดอยอินทนนท์

 

ตอบ: ถ้าอยากเจอดอกนางพญาเสือโคร่ง (ซากุระดอย) โดยทั่วไปมักนิยมช่วงกลางมกราคมถึงกุมภาพันธ์ แต่ควรโทรเช็กสถานการณ์ดอกบานก่อนเดินทาง เพราะสภาพอากาศแต่ละปีทำให้ช่วงพีคต่างกันได้

 

ตอบ: ไม่จำเป็นเสมอไป ถ้าเลือกช่วงที่สภาพถนนดีและไม่ฝนหนัก รถทั่วไปสามารถวางแผนได้ แต่ช่วงหน้าฝนหรือถ้าตั้งใจเข้าจุดที่เป็นทางดิน/ทางชัน รถกระบะหรือ 4WD จะปลอดภัยและคล่องตัวกว่า

 

ตอบ: เดินชมแปลงทดลองและแปลงสาธิตไม้ผลเมืองหนาว แปลงกาแฟ และจุดเรียนรู้ภายในศูนย์ ถ้ามาช่วงเหมาะสมอาจมีกิจกรรมเกี่ยวกับผลผลิต (เช่น เด็ดชิมผลไม้บางชนิดตามรอบที่เปิดให้) และแวะจุดถ่ายรูปธรรมชาติตามฤดูกาล

 

ตอบ: แนะนำโทรติดต่อศูนย์ล่วงหน้าเพื่อสอบถามเงื่อนไข บ้านพักรับรอง/จุดกางเต็นท์ และจำนวนคนที่รองรับได้ในช่วงนั้น เพราะบางช่วงคนเยอะมากและศูนย์ต้องจัดการพื้นที่ให้ไม่กระทบภารกิจงาน