อนุสาวรีย์พระเจ้าฝาง

Rating: 4.3/5 (6 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08.00–18.00 น. (โดยประมาณ ตามเวลาทำการสวนสุขภาพและพื้นที่สาธารณะ)

 

อนุสาวรีย์พระเจ้าฝาง ตั้งอยู่ในสวนสุขภาพหน้าวัดพระบาทอุดม ชุมชนพระนางสามผิว หมู่ที่ 3 ตำบลเวียง อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นจุดศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านและพื้นที่รำลึกถึงวีรกรรมของพระเจ้าฝางและพระนางสามผิว ผู้ซึ่งยอมสละพระชนม์ชีพเพื่อปกป้องประชาชนเมืองฝางในยามศึกสงคราม อนุสาวรีย์แห่งนี้แม้มีขนาดไม่ใหญ่โตนัก หากแต่แฝงไว้ด้วยเรื่องราวประวัติศาสตร์และตำนานที่ผูกโยงทั้งเมืองฝาง ลุ่มน้ำกก และพรมแดนล้านนา–พม่าเข้าไว้ด้วยกันอย่างน่าศึกษา

 

เมืองฝางในอดีตเป็นเมืองสำคัญแห่งหนึ่งทางตอนเหนือของอาณาจักรล้านนา อยู่ในฐานะเมืองขึ้นของพม่าในช่วงเวลาหนึ่ง พระเจ้าฝางทรงปกครองเมืองพร้อมด้วยพระชายา “พระนางสามผิว” ธิดาแห่งเมืองล้านช้าง (เวียงจันทน์) ผู้เลื่องลือในความงดงามของผิวพรรณ ตามตำนานกล่าวว่าพระนางมีผิวพระวรกายสามโทนในหนึ่งวัน คือ ตอนเช้าขาวนวลดุจปุยฝ้าย ตอนบ่ายแดงเรื่อคล้ายลูกตำลึงสุก และยามเย็นผิวออกสีชมพูดั่งดอกบัวขาบ ความงามและชาติกำเนิดอันสูงศักดิ์ทำให้พระนางสามผิวเป็นที่เคารพรักของผู้คนไม่น้อยไปกว่าพระเจ้าฝางเอง

 

แม้เมืองฝางจะอยู่ภายใต้อำนาจของพม่า แต่ในหัวใจของผู้คนยังโหยหาอิสรภาพ พระเจ้าฝางจึงทรงมีพระราชดำริจะกอบกู้อิสรภาพให้บ้านเมือง ทรงลับ ๆ สะสมผู้คน อาวุธ และเสบียง ตัดสินพระทัยไม่ส่งส่วยและไม่ยอมอยู่ใต้อาณัติของพม่าอีกต่อไป เมื่อกษัตริย์พม่าแห่งกรุงอังวะ “พระเจ้าภะวะสุทโธธรรมราชา” ทราบข่าวการแข็งข้อของเมืองฝาง จึงยกกองทัพใหญ่เข้ามาปราบปรามในปี พ.ศ. 2176 โดยตั้งใจให้ฝางกลายเป็นตัวอย่างของเมืองที่กล้าท้าทายอำนาจส่วนกลาง

 

กองทัพพม่ายกมาตั้งค่ายบนเนินทางทิศเหนือของเมืองฝาง ล้อมเมืองไว้อย่างแน่นหนา และใช้ยุทธวิธีระดมยิงธนูไฟและปืนใหญ่เข้าใส่ตัวเมืองอย่างต่อเนื่อง เสียงระเบิดและเปลวไฟทำให้ผู้คนหวาดกลัว บ้านเรือนเสียหาย ทหารและราษฎรล้มตายเป็นจำนวนมาก แม้พระเจ้าฝางจะทรงนำกองทัพออกต่อสู้ป้องกันเมืองอย่างสุดกำลัง แต่กำลังพลและทรัพยากรที่มีจำกัดก็ทำให้การต้านทานยิ่งยากลำบากขึ้นทุกขณะ

 

เมื่อการศึกยืดเยื้อ เมืองฝางเริ่มขาดแคลนเสบียงอาหาร ภายในกำแพงเมืองมีทั้งความหวาดกลัว ความหิวโหย และความเหนื่อยล้า พระเจ้าฝางและพระนางสามผิวทรงตระหนักดีว่าต้นตอของความเดือดร้อนครั้งนี้ล้วนเกิดจากความพยายามจะกอบกู้อิสรภาพของทั้งสองพระองค์ หากปล่อยให้ศึกดำเนินไปยิ่งนาน ชาวเมืองก็จะยิ่งบอบช้ำและสูญเสียมากขึ้น ในที่สุดทั้งสองพระองค์จึงมีพระราชดำริอันเด็ดเดี่ยวที่จะสละพระชนม์ชีพของตนเอง เพื่อให้ศึกสงบและผู้คนรอดพ้นจากความตายและความอดอยาก

 

ตำนานเล่าว่า พระเจ้าฝางและพระนางสามผิวเสด็จไปยัง “บ่อน้ำซาววา” ซึ่งอยู่ใกล้บริเวณเมืองฝางในขณะนั้น และทรงกระโดดลงบ่อน้ำเพื่อสละพระชนม์ชีพ ด้วยหวังว่าการอุทิศชีวิตของทั้งสองพระองค์จะเป็นการชุบชีวิตผู้คนในเมือง เมื่อพระเจ้าภะวะสุทโธธรรมราชาทราบถึงการกระทำอันเสียสละนี้ ก็ทรงเกิดความเลื่อมใสในพระเมตตาและความรับผิดชอบต่อบ้านเมืองของพระเจ้าฝาง จึงมีรับสั่งห้ามกองทัพทำร้ายชาวเมืองเพิ่มเติม และสั่งให้ถอนทัพกลับกรุงอังวะโดยไม่ยึดเมืองฝาง เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้ฝางรอดพ้นจากการล้างเมือง แม้พระมหากษัตริย์และพระชายาจะต้องสละชีวิตก็ตาม

 

กาลเวลาผ่านไปหลายร้อยปี เรื่องราวความกล้าหาญและความเสียสละของพระเจ้าฝางและพระนางสามผิวยังคงถูกเล่าขานในชุมชนลุ่มน้ำฝาง ชาวบ้านในย่านนี้จึงร่วมแรงร่วมใจกันสร้างอนุสาวรีย์พระเจ้าฝางขึ้นในบริเวณสวนสุขภาพหน้าวัดพระบาทอุดม ซึ่งอยู่ในชุมชนที่เรียกว่า “ชุมชนพระนางสามผิว” เพื่อให้เป็นหลักฐานทางกายภาพของเรื่องเล่าในตำนาน และเป็นสถานที่ให้คนรุ่นหลังได้มากราบไหว้ระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของทั้งสองพระองค์

 

องค์อนุสาวรีย์ออกแบบในลักษณะพระบรมรูปหล่อสีเข้มตั้งอยู่บนฐานยกสูง รายล้อมด้วยลานปูนและพื้นที่สาธารณะของสวนสุขภาพ ภายในบริเวณมีต้นไม้ร่มรื่น ทางเดินออกกำลังกาย และม้านั่งพักผ่อน ชาวบ้านมักมาสักการะด้วยพวงมาลัย ดอกไม้ ธูปเทียน พร้อมทั้งใช้ลานด้านหน้าอนุสาวรีย์เป็นพื้นที่จัดกิจกรรมทำบุญ ประเพณีรำลึก และงานชุมชนต่าง ๆ เป็นระยะ ทำให้พื้นที่นี้ไม่ได้เป็นเพียงจุดเช็คอินทางประวัติศาสตร์ แต่ยังเป็นพื้นที่มีชีวิตที่สะท้อนวิถีของชุมชนเวียงฝางในปัจจุบัน

 

ผู้ที่เดินทางมาเยือนสามารถเริ่มต้นจากการไหว้สักการะอนุสาวรีย์ อ่านป้ายประวัติและเรื่องเล่าที่ติดตั้งอยู่บริเวณโดยรอบ ก่อนจะเดินชมสวนสุขภาพและมองย้อนกลับไปยังภูมิประเทศของเมืองฝางในอดีต ซึ่งเคยเป็นสมรภูมิสำคัญระหว่างกองทัพพม่าและกองกำลังของพระเจ้าฝาง หากมีเวลา สามารถถามพูดคุยกับชาวบ้านหรือผู้นำชุมชนที่มาทำกิจกรรมในสวนสุขภาพ ซึ่งหลายคนยังเล่าเรื่องราวของพระเจ้าฝางและพระนางสามผิวได้อย่างละเอียด นับเป็นแหล่งเรียนรู้จากปากคำชุมชนที่ทรงคุณค่าไม่น้อยไปกว่าหนังสือประวัติศาสตร์

 

พื้นที่โดยรอบอนุสาวรีย์ยังเชื่อมโยงกับสถานที่สำคัญอื่น ๆ ในอำเภอฝาง เช่น วัดพระบาทอุดมที่อยู่ใกล้กัน เมืองเก่าเวียงฝาง เส้นทางไปโป่งน้ำร้อนฝาง และแนวทางขึ้นอุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก นักท่องเที่ยวจึงสามารถจัดโปรแกรมทริปสั้น ๆ แบบ “เที่ยวประวัติศาสตร์–แช่น้ำแร่ ชมธรรมชาติ” ได้ภายในหนึ่งถึงสองวัน เหมาะทั้งสำหรับผู้ที่สนใจประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และผู้ที่ต้องการแวะพักรับลมเย็น ๆ ริมเทือกเขาแดนเหนือก่อนเดินทางต่อไปยังดอยอ่างขางหรือชายแดนไทย–เมียนมา

 

การเดินทาง จากตัวเมืองเชียงใหม่ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 (สายเชียงใหม่–ฝาง–ท่าตอง) ผ่านอำเภอแม่ริม แม่แตง และเชียงดาว จนเข้าสู่อำเภอฝาง ระยะทางรวมประมาณ 150–160 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางราว 2.5–3 ชั่วโมง เมื่อถึงเขตเทศบาลตำบลเวียงให้มุ่งหน้าเข้าตัวเมืองฝาง สังเกตป้ายวัดพระบาทอุดมและสวนสุขภาพชุมชนพระนางสามผิว สวนสุขภาพและอนุสาวรีย์ตั้งอยู่ด้านหน้าวัด สามารถนำรถมาจอดในบริเวณลานจอดใกล้สวนสุขภาพหรือหน้าวัดได้ตามความเหมาะสม การเดินทางที่สะดวกที่สุดคือรถยนต์ส่วนตัวหรือรถเช่า แต่หากใช้รถโดยสารประจำทางจากเชียงใหม่ ให้ลงที่สถานีขนส่งอำเภอฝาง แล้วต่อรถสองแถวหรือมอเตอร์ไซค์รับจ้างมายังวัดพระบาทอุดมซึ่งอยู่ไม่ไกล

 

 

ตอบ: อนุสาวรีย์พระเจ้าฝางตั้งอยู่ในสวนสุขภาพชุมชนพระนางสามผิว หน้าวัดพระบาทอุดม หมู่ที่ 3 ตำบลเวียง อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ อยู่ไม่ไกลจากตัวตลาดอำเภอฝาง และเข้าถึงได้สะดวกจากทางหลวงหมายเลข 107 โดยขับรถตามป้ายวัดพระบาทอุดม

 

ตอบ: กิจกรรมหลักคือการสักการะและขอพรพระเจ้าฝาง ระลึกถึงพระนางสามผิวและวีรกรรมในอดีต จากนั้นสามารถเดินเล่นในสวนสุขภาพ ออกกำลังกายเบา ๆ นั่งพักผ่อนใต้ร่มไม้ หรือใช้ที่นี่เป็นจุดเริ่มต้นในการเดินทางต่อไปยังสถานที่ท่องเที่ยวอื่นในอำเภอฝาง เช่น โป่งน้ำร้อนฝาง หรือแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรรอบเมือง

 

ตอบ: โดยทั่วไปสามารถมาเยี่ยมชมได้ตลอดทั้งปี แต่ช่วงเช้าตรู่และช่วงเย็นอากาศจะค่อนข้างเย็นสบาย แดดไม่แรง เหมาะกับการเดินเล่นและสักการะอนุสาวรีย์ ส่วนในช่วงเทศกาลทำบุญ หรือกิจกรรมรำลึกที่ชุมชนจัดขึ้น บรรยากาศจะคึกคักเป็นพิเศษ เหมาะสำหรับผู้ที่สนใจวิถีชีวิตและประเพณีของคนท้องถิ่น

 

ตอบ: สามารถเดินทางด้วยรถโดยสารประจำทางจากเชียงใหม่มาลงที่สถานีขนส่งอำเภอฝาง จากนั้นใช้บริการรถสองแถวภายในอำเภอ หรือมอเตอร์ไซค์รับจ้าง โดยบอกจุดหมายว่ามาที่ “สวนสุขภาพหน้าวัดพระบาทอุดม” หรือ “อนุสาวรีย์พระเจ้าฝาง” ซึ่งคนในพื้นที่จะรู้จักเป็นอย่างดี

 

ตอบ: ควรแต่งกายสุภาพ ไม่ใส่เสื้อผ้าที่รัดรูปหรือสั้นจนเกินไป เนื่องจากพื้นที่อยู่ใกล้วัดและเป็นจุดประกอบพิธีกรรมของชุมชน ควรหลีกเลี่ยงการส่งเสียงดังรบกวน ขึ้น–ลงลานอนุสาวรีย์ด้วยความสำรวม และจัดวางดอกไม้ธูปเทียนในตำแหน่งที่จัดไว้ให้ หากมากันเป็นหมู่คณะควรปรึกษาผู้นำชุมชนหรือวัดก่อนจัดกิจกรรมทุกครั้ง