ปราสาทเขาโล้น

Rating: 4.2/5 (5 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08:00 – 17:00 น.

 

ปราสาทเขาโล้น เป็นโบราณสถานเก่าแก่ที่ตั้งอยู่บนยอดเขาเตี้ยในเขตบ้านเจริญสุข ตำบลทัพราช อำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว บนเชิงเขาสะแกกรอง ลักษณะเด่นคือมีองค์ปรางค์หลักก่อด้วยอิฐและหินทราย ซึ่งเป็นศิลปกรรมแบบขอมโบราณตอนปลาย ปราสาทแห่งนี้เป็นหนึ่งในร่องรอยสำคัญที่แสดงถึงอิทธิพลของอารยธรรมขอมที่ขยายเข้ามาในภาคตะวันออกของประเทศไทยในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16–17

 

แม้ชื่อ “เขาโล้น” จะฟังดูเรียบง่าย แต่กลับแฝงความหมายถึงภูเขาที่ไม่มีต้นไม้ขึ้นหนาแน่น ทำให้ยอดเขาโล่งเตียนมองเห็นตัวปราสาทได้ชัดจากระยะไกล โบราณสถานแห่งนี้ตั้งอยู่ในบริเวณวัดปราสาทเขาโล้น ซึ่งปัจจุบันได้รับการดูแลโดยกรมศิลปากร มีทางขึ้นที่สะดวกและสามารถชมทิวทัศน์โดยรอบได้สวยงาม โดยเฉพาะในช่วงเช้าและเย็นที่แสงอาทิตย์ทอดเงาบนองค์ปรางค์ ทำให้บรรยากาศสงบและงดงามอย่างยิ่ง

 

จากการสำรวจทางโบราณคดี พบว่าปราสาทเขาโล้นประกอบด้วยองค์ปรางค์ทั้งหมด 4 หลัง เรียงตัวในแนวทิศตะวันออก–ตะวันตก โดยมีองค์ปรางค์กลางเป็นองค์ประธานที่ยังคงสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ ส่วนปรางค์ด้านหน้าอีก 2 หลัง และด้านหลังอีก 1 หลังได้ปรักหักพังไปเกือบหมด ตัวปราสาทก่อด้วยอิฐเผาและตั้งบนฐานหินทราย เป็นรูปแบบสถาปัตยกรรมที่นิยมในยุคคลังของอาณาจักรขอม ซึ่งเน้นความเรียบง่ายแต่มั่นคง

 

ที่กรอบประตูขององค์ปรางค์กลางมีจารึกอักษรโบราณ ซึ่งคาดว่าเป็นอักษรเขมรโบราณ บ่งบอกถึงการถวายสิ่งของและการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาในอดีต ปราสาทเขาโล้นจึงน่าจะมีหน้าที่เป็นศาสนสถานในลัทธิฮินดู หรืออาจใช้ในช่วงเปลี่ยนผ่านสู่พุทธศาสนาแบบมหายานในยุคต่อมา ลักษณะนี้คล้ายคลึงกับโบราณสถานใกล้เคียง เช่น ปราสาทเขาน้อย และปราสาทสด๊กก๊อกธม ซึ่งต่างก็สะท้อนความรุ่งเรืองของวัฒนธรรมขอมในดินแดนไทยตะวันออก

 

บริเวณโดยรอบองค์ปราสาทมีแนวร่องรอยฐานอาคารและสิ่งปลูกสร้างอื่น ๆ กระจายอยู่ทั่วไป รวมถึงสระน้ำโบราณขนาดใหญ่สองแห่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของปราสาท โดยมีถนนโบราณทอดยาวจากตัวปราสาทไปยังสระน้ำ คาดว่าใช้เป็นทางสำหรับประกอบพิธีกรรมชำระล้างก่อนเข้าศาสนสถาน อีกทั้งยังเป็นแหล่งน้ำสำคัญของชุมชนโบราณที่ตั้งอยู่รอบเชิงเขา ซึ่งยังมีร่องรอยของเศษภาชนะดินเผาและอิฐโบราณหลงเหลืออยู่

 

จากการวิเคราะห์เชิงสถาปัตยกรรมและโบราณวัตถุ พบว่าปราสาทเขาโล้นมีความสัมพันธ์กับกลุ่มปราสาทในลุ่มน้ำมูลและลุ่มน้ำโขงตอนล่าง โดยเฉพาะเส้นทางจากปราสาทสด๊กก๊อกธมถึงพนมรุ้ง ซึ่งเป็นเส้นทางศาสนาและการค้าโบราณ เชื่อกันว่าเขาโล้นอาจเคยเป็นจุดแวะพักหรือสถานที่ประกอบพิธีกรรมระหว่างทางก่อนเข้าสู่ศูนย์กลางทางศาสนาใหญ่ในเขตบุรีรัมย์และสุรินทร์

 

ปัจจุบัน ปราสาทเขาโล้น ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญของชาติ และได้รับการดูแลจากกรมศิลปากร มีการจัดสภาพแวดล้อมให้สามารถเดินชมได้โดยรอบ ภายในบริเวณยังมีจุดชมวิวที่มองเห็นพื้นที่ราบของอำเภอตาพระยาได้อย่างสวยงาม เหมาะแก่การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และการเรียนรู้ด้านโบราณคดี ผู้มาเยือนสามารถสัมผัสทั้งความสงบของธรรมชาติและกลิ่นอายของอารยธรรมขอมที่ยังคงหลงเหลืออยู่จนถึงปัจจุบัน

 

การเดินทาง จากตัวอำเภอตาพระยา สามารถใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 3068 (ตาพระยา–บุรีรัมย์) ระยะทางประมาณ 28 กิโลเมตร มุ่งหน้าไปทางบ้านเจริญสุข เมื่อถึงเชิงเขาจะเห็นป้ายบอกทางไปวัดปราสาทเขาโล้น สามารถจอดรถไว้บริเวณวัดแล้วเดินขึ้นไปยังตัวปราสาทได้ ใช้เวลาเพียงไม่เกิน 15 นาที ทางขึ้นไม่ชันมาก และระหว่างทางสามารถมองเห็นทิวทัศน์ป่าโปร่งและหมู่บ้านโดยรอบ

 

สำหรับนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาจากตัวจังหวัดสระแก้ว สามารถใช้ทางหลวงหมายเลข 348 มุ่งหน้าอำเภอตาพระยา จากนั้นแยกเข้าทางหลวงหมายเลข 3068 ไปยังบ้านเจริญสุข ระยะทางรวมประมาณ 95 กิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง 30 นาที การเดินทางด้วยรถส่วนตัวถือว่าสะดวกที่สุด ส่วนการเดินทางด้วยรถโดยสารสามารถนั่งรถสายสระแก้ว–ตาพระยา แล้วเหมารถต่อเข้าไปยังบ้านเจริญสุขได้

 

ในบริเวณใกล้เคียงยังมีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติและประวัติศาสตร์อื่น ๆ ที่น่าสนใจ เช่น ปราสาทสด๊กก๊อกธม อันเป็นโบราณสถานขนาดใหญ่ในยุคเดียวกัน รวมถึงวัดถ้ำเขาเขียวซึ่งมีจุดชมวิวกว้างขวาง เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและพักผ่อนในบรรยากาศสงบของอำเภอตาพระยา

 

 

ตอบ: ปราสาทเขาโล้นเป็นโบราณสถานสมัยขอม ราวพุทธศตวรรษที่ 16–17 สร้างขึ้นเพื่อใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาในลัทธิฮินดู และต่อมาอาจใช้ในพุทธศาสนาแบบมหายาน

 

ตอบ: ปัจจุบันเหลือเพียงองค์ปรางค์กลางที่ยังคงสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ ส่วนองค์อื่น ๆ ได้ปรักหักพังไปตามกาลเวลา

 

ตอบ: มีจารึกอักษรเขมรโบราณที่กรอบประตู สระน้ำโบราณสองแห่ง ถนนโบราณ และจุดชมวิวบนยอดเขาที่เห็นทิวทัศน์กว้างไกล

 

ตอบ: ใช้ทางหลวงหมายเลข 3068 จากอำเภอตาพระยาไปบ้านเจริญสุข ระยะทางประมาณ 28 กิโลเมตร แล้วเดินขึ้นเขาเล็กน้อยก็ถึงตัวปราสาท

 

ตอบ: ไม่มีค่าเข้าชม นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมได้ทุกวันตามเวลาราชการ

 

ตอบ: ช่วงเช้าและเย็นเหมาะที่สุด เพราะอากาศไม่ร้อนและสามารถชมทิวทัศน์ได้สวยงาม โดยเฉพาะแสงอาทิตย์ตกบนยอดปราสาท

 

ตอบ: อยู่ใกล้ปราสาทสด๊กก๊อกธมและวัดถ้ำเขาเขียว ซึ่งสามารถเดินทางต่อไปได้ในระยะทางไม่เกิน 20 กิโลเมตร

 

ตอบ: ปราสาทเขาโล้นอยู่ภายใต้การดูแลของกรมศิลปากร และถือเป็นโบราณสถานขึ้นทะเบียนของชาติ