อุทยานแห่งชาติเขาชะเมา-เขาวง

Rating: 3.5/5 (4 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08:30–16:00 น. (อาจปรับตามฤดูกาลและสภาพอากาศ แนะนำโทรยืนยันก่อนเดินทาง)

 

อุทยานแห่งชาติเขาชะเมา-เขาวง เป็นพื้นที่คุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของภาคตะวันออก ครอบคลุมท้องที่อำเภอเขาชะเมาและอำเภอแกลง จังหวัดระยอง ตลอดจนบางส่วนของอำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี มีเนื้อที่ราว 52,300 ไร่ (ประมาณ 83 ตารางกิโลเมตร) ได้รับการประกาศจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2518 พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นผืนป่าดิบชื้นต่อเนื่องบนแนวสันเขาและหุบเขา สลับผาหินและถ้ำหินปูนจำนวนมาก ก่อให้เกิดภูมิทัศน์ที่โดดเด่นและระบบนิเวศที่หลากหลาย อุทยานฯ ยังเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่หล่อเลี้ยงชุมชนโดยรอบ โดยเฉพาะลุ่มน้ำประแสร์ อันสะท้อนคุณค่าทางนิเวศวิทยาและบริการระบบนิเวศ (ecosystem services) ที่พื้นที่อนุรักษ์แห่งนี้ส่งมอบให้กับสังคม

 

ภูมิประเทศประกอบด้วยสันเขาสูงชันสลับเนินเขา โดยยอดเขาชะเมาเป็นจุดสูงเด่นของพื้นที่ ลักษณะธรณีสัณฐานส่วนหนึ่งเป็นหินแกรนิต อีกส่วนหนึ่งเป็นหินคาร์บอเนต (หินปูน) ซึ่งถูกกัดกร่อนตามกาลเวลาจนเกิดเป็นถ้ำ หุบหลบลม และภาพเขียนของชั้นหินที่มีเอกลักษณ์ การไหลของน้ำฝนจากยอดเขาลงสู่ที่ราบก่อรูปเป็นธารน้ำตกหลายสาย น้ำใสเย็นและค่อนข้างคงเส้นคงวาตลอดปี โดยเฉพาะในฤดูฝนที่มีปริมาณน้ำเพิ่มสูงขึ้น

 

ภูมิอากาศเป็นแบบมรสุมเขตร้อน แบ่งเป็นสามฤดูอย่างชัดเจน กล่าวคือ ฤดูร้อน (มีนาคม–พฤษภาคม) อุณหภูมิสูงและชื้น ฤดูฝน (พฤษภาคม–ตุลาคม) ปริมาณน้ำฝนมาก เหมาะกับการชมความสมบูรณ์และความแรงของสายน้ำ แต่ควรเฝ้าระวังเรื่องความลื่นและระดับน้ำ ส่วนฤดูหนาว (พฤศจิกายน–กุมภาพันธ์) อากาศเย็นสบาย ค่ากลางวันพอเหมาะ เหมาะแก่การเดินป่าและตั้งแคมป์

 

ระบบนิเวศภายในอุทยานฯ เป็นป่าดิบชื้นสมบูรณ์ มีความหลากหลายของชนิดพันธุ์สูง พืชเด่นที่พบทั่วไป ได้แก่ ไม้ชิงชัน ประดู่ มะค่า ตะเคียนยาง มะค่าโมง กฤษณา รวมถึงพืชพื้นล่าง อาทิ ว่าน เฟิร์น และไผ่ป่า กล้วยไม้ป่าหลายสกุลเกาะตามกิ่งไม้และผาหิน เติมสีสันให้ผืนป่ายามเช้า ในด้านสัตว์ป่า พบร่องรอยและการใช้ประโยชน์พื้นที่ของเลียงผา เก้ง หมูป่า ลิง ค่าง ตลอดจนสัตว์ปีกและสัตว์เลื้อยคลานหลายชนิด ความอุดมสมบูรณ์ดังกล่าวเป็นหลักฐานบ่งชี้สภาพถิ่นอาศัยที่ยังคงความสมบูรณ์และการเชื่อมต่อของแนวป่าโดยรอบ

 

การเดินทาง จากกรุงเทพมหานคร ใช้ทางหลวงพิเศษหมายเลข 7 (มอเตอร์เวย์) สู่ชลบุรี แล้วเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 344 (บ้านบึง–แกลง) มุ่งหน้าอำเภอแกลง จากนั้นใช้ทางหลวงหมายเลข 3 (สุขุมวิท) ต่อไปอีกประมาณ 7 กิโลเมตรถึงบ้านเขาดิน เลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 3377 อีกประมาณ 17 กิโลเมตรถึงบ้านน้ำใส แล้วเลี้ยวขวาเข้าสู่ที่ทำการอุทยานฯ ระยะทางรวมจากกรุงเทพฯ ประมาณ 180–200 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางเฉลี่ย 3–4 ชั่วโมง ทั้งนี้ หากเดินทางจากจังหวัดจันทบุรี สามารถเข้าพื้นที่ได้สองเส้นทาง ได้แก่ ทางตลาดยายอาม (ประมาณ 15 กิโลเมตร) และทางตลาดกองดิน (ประมาณ 11 กิโลเมตร) ส่วนผู้ใช้ขนส่งสาธารณะสามารถโดยสารรถตู้หรือรถโดยสารสายกรุงเทพฯ–แกลง แล้วต่อรถสองแถวหรือรถรับจ้างยนต์เข้าสู่เขตอุทยานฯ ตามความเหมาะสม

 

อุทยานฯ จัดให้มีเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติที่ออกแบบเพื่อการเรียนรู้ด้านทรัพยากรธรรมชาติ 2 เส้นทาง เส้นทางที่ 1 ระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินเฉลี่ย 1 ชั่วโมง เหมาะสำหรับผู้เริ่มต้นหรือครอบครัว มีทางขึ้นลงไม่ชันนัก ส่วนเส้นทางที่ 2 ระยะทางประมาณ 3 กิโลเมตร ใช้เวลาโดยเฉลี่ย 1 ชั่วโมงครึ่ง เส้นทางผ่านโซนป่าที่ชื้นกว่า มีจุดสังเกตพืชสมุนไพร โป่ง และร่องรอยสัตว์ป่าหลากชนิด ทั้งสองเส้นทางต้องลงทะเบียนที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยวก่อนเริ่มเดิน และควรปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่โดยเคร่งครัดเพื่อความปลอดภัย

 

น้ำตกเขาชะเมา (น้ำตกคลองน้ำใส) เป็นธารน้ำตกที่ได้รับความนิยมสูงสุดของอุทยานฯ แยกจากถนนสุขุมวิทบริเวณกิโลเมตรที่ 274 เข้าไปประมาณ 16 กิโลเมตร ลักษณะโดยรวมเป็นธารน้ำใสมีชั้นน้ำตกต่อเนื่องยาวประมาณ 3 กิโลเมตร ชื่อชั้นที่ผู้มาเยือนคุ้นเคย ได้แก่ วังหนึ่ง วังมัจฉา วังมรกต วังไทรงาม ผากล้วยไม้ ช่องแคบ น้ำตกหกสาย และผาสูง โดยเฉพาะชั้นวังมัจฉามีปลาพลวงน้ำจืดอาศัยอยู่หนาแน่น แสดงถึงคุณภาพน้ำที่ดีและความสมบูรณ์ของแหล่งน้ำธรรมชาติ การท่องเที่ยวบริเวณดังกล่าวควรคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นสำคัญ โดยเฉพาะในฤดูฝนที่ผิวหินลื่นและระดับน้ำอาจสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว

 

ผาสวรรค์ ตั้งอยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ 1.5 กิโลเมตร เป็นจุดชมทัศนียภาพเชิงสันเขาที่เปิดมุมมองกว้าง เหมาะสำหรับการถ่ายภาพทิวเขาและป่าดิบชื้นยามเช้าซึ่งมีหมอกบางลอยคลอทิวไม้ ผู้มาเยือนควรเตรียมรองเท้าที่เหมาะสมและหลีกเลี่ยงการเดินในช่วงฝนตกหนักเพื่อความปลอดภัย

 

น้ำตกคลองปลาก้าง ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ราว 3 กิโลเมตร มีชั้นน้ำตก 7 ชั้นเรียงตัวในแนวลำห้วย ได้แก่ วังช้างผ่าน ลานผีเสื้อ แอ่งเครือสะบ้า ลานประตูผา ธารเกาะกลาง วังกระชาย และธารสายหมอก ซึ่งสองชั้นหลังมีทิวทัศน์งดงามเป็นพิเศษ ลักษณะเด่นของ “ลานประตูผา” คือสายน้ำไหลผ่านก้อนหินขนาดใหญ่สองก้อนคล้ายประตูธรรมชาติ ตลอดทางขึ้นน้ำตกผ่านป่าธรรมชาติที่อุดมด้วยพืชพื้นล่างและกล้วยไม้ป่า อีกทั้งยังมี “ค่ายพักแรม” จัดสรรไว้รองรับการศึกษาธรรมชาติแบบค้างคืน

 

น้ำตกคลองหินเพลิง อยู่ทางทิศตะวันออกของพื้นที่อุทยานฯ ในเขตจังหวัดจันทบุรี ห่างจากที่ทำการประมาณ 10 กิโลเมตร แม้เป็นน้ำตกขนาดกลางแต่มีน้ำไหลตลอดปี โอบล้อมด้วยแนวป่าดิบชื้นและพืชพรรณพื้นล่างจำพวกว่านและเฟิร์น เหมาะสำหรับการพักผ่อนเชิงนิเวศและการสังเกตพืชเด่นในร่มเงาป่า

 

ถ้ำเขาวง เป็นภูเขาหินปูนที่มีลักษณะโดมหลายลูกล้อมเป็นวง โดยพื้นที่ตอนกลางเป็นที่ราบลุ่ม เกิดถ้ำหินงอกหินย้อยที่มีความงดงามมากกว่า 80 ถ้ำ เปิดให้เข้าชมประมาณ 16 ถ้ำ ได้แก่ ถ้ำเพชร ถ้ำละคร ถ้ำสิงโต ถ้ำค้างคาว ถ้ำโรงบ่อน และถ้ำเต่า เป็นต้น ภายในถ้ำบางแห่งมีโถงกว้างโปร่ง มีหินงอกหินย้อยรูปทรงคล้ายม่าน ระฆัง เสาหิน หรือแท่งผลึกตามธรรมชาติ ส่วนรอบเชิงเขายังเป็นแหล่งอาศัยของเลียงผา สัตว์ป่าสงวน ซึ่งเป็นตัวชี้วัดสภาพถิ่นอาศัยที่ดี การเข้าชมถ้ำควรใช้บริการเจ้าหน้าที่นำทางเพื่อความปลอดภัยและเพื่อการตีความทางธรณีวิทยาที่ถูกต้อง

 

กิจกรรมท่องเที่ยวเชิงนิเวศและการเรียนรู้ อาทิ การเดินศึกษาธรรมชาติ การดูนก การตีความระบบนิเวศป่าดิบชื้น การถ่ายภาพภูมิทัศน์และมาโคร (พืชใต้ร่มเงา กล้วยไม้ เฟิร์น) ตลอดจนการตั้งแคมป์ในพื้นที่ที่จัดไว้ การทำกิจกรรมควรยึดหลัก “ท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ” (Responsible Tourism) โดยลดร่องรอย (Leave No Trace) และปฏิบัติตามข้อกำหนดของอุทยานฯ

 

ข้อควรปฏิบัติด้านความปลอดภัย ได้แก่ สวมรองเท้าที่มีดอกยางป้องกันการลื่น หลีกเลี่ยงเส้นทางริมน้ำหรือโขดหินในช่วงฝนตกหนัก ไม่ลงเล่นน้ำในจุดที่มีป้ายห้ามหรือกระแสน้ำเชี่ยว ไม่ให้อาหารสัตว์ป่า เก็บขยะกลับทุกชิ้น และปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่อย่างเคร่งครัด หากต้องเข้าพื้นที่ถ้ำให้แจ้งเจ้าหน้าที่ทุกครั้งและใช้ไฟส่องสว่างที่เหมาะสม

 

ข้อมูลบริการและสิ่งอำนวยความสะดวก อุทยานฯ มีศูนย์บริการนักท่องเที่ยว ที่จอดรถ ห้องน้ำสาธารณะ ร้านค้าจำเป็นบางรายการ พื้นที่ลานกางเต็นท์และบ้านพัก โดยการสำรองที่พักให้ดำเนินการผ่านระบบของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ทั้งนี้ ควรวางแผนล่วงหน้าในช่วงเทศกาลและวันหยุดยาวซึ่งมีผู้ใช้บริการจำนวนมาก

 

ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการเยี่ยมชม แนะนำช่วงปลายฝนต้นหนาวต่อเนื่องถึงฤดูหนาว (พฤศจิกายน–กุมภาพันธ์) ซึ่งสภาพอากาศเอื้ออำนวย น้ำตกใสและไม่เชี่ยวจนเกินไป แสงเช้าในป่าดิบชื้นให้บรรยากาศเย็นร่มและเอื้อต่อการสังเกตพืชพื้นล่าง หากเข้าช่วงฤดูฝนควรติดตามประกาศเฝ้าระวังน้ำป่าไหลหลากและดินถล่มจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และหลีกเลี่ยงการเข้าใกล้สันธารน้ำในวันที่ฝนตกหนัก

 

เครือข่ายชุมชนและการท่องเที่ยวโดยชุมชน พื้นที่รอบอุทยานฯ มีชุมชนท้องถิ่นที่สอดคล้องกับวิถีป่าเขา มีผลิตผลเกษตรและหัตถกรรมพื้นถิ่น นักท่องเที่ยวสามารถเลือกใช้บริการนิเวศทัวร์โดยชุมชน (Community-based Ecotourism) เพื่อเรียนรู้ภูมิปัญญาและสนับสนุนเศรษฐกิจฐานราก โดยยังคงคำนึงถึงการลดผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติเป็นสำคัญ

 

 

ตอบ: ชาวไทย ผู้ใหญ่ 40 บาท เด็ก 20 บาท; ชาวต่างชาติ ผู้ใหญ่ 200 บาท เด็ก 100 บาท ทั้งนี้อาจมีค่าบริการยานพาหนะเข้าอุทยานเพิ่มเติมในบางกรณี แนะนำตรวจล่าสุดก่อนเดินทาง

 

ตอบ: เปิดทุกวันโดยทั่วไปช่วง 08:30–16:00 น. อย่างไรก็ดี เวลาเข้าแต่ละจุดท่องเที่ยวอาจปรับตามฤดูกาลหรือประกาศด้านความปลอดภัย โปรดโทรยืนยันกับที่ทำการอุทยานฯ

 

ตอบ: มีทั้งบ้านพักและพื้นที่กางเต็นท์ จองผ่านระบบของกรมอุทยานฯ และสอบถามรายละเอียดกับที่ทำการอุทยานฯ ได้โดยตรง โดยเฉพาะช่วงเทศกาลควรวางแผนล่วงหน้า

 

ตอบ: มี 2 เส้นทางหลัก คือระยะทางประมาณ 2 กิโลเมตร (ใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง) และ 3 กิโลเมตร (ใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง 30 นาที) ต้องลงทะเบียนที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยวก่อนทุกครั้ง

 

ตอบ: ชั้น “วังมัจฉา” มีปลาพลวงน้ำใสชุกชุม อีกทั้งยังมีชั้นสวยอื่น ๆ เช่น วังมรกต ผากล้วยไม้ ช่องแคบ น้ำตกหกสาย และผาสูง

 

ตอบ: สำรวจพบถ้ำมากกว่า 80 ถ้ำ เปิดให้เข้าชมโดยทั่วไปประมาณ 16 ถ้ำ โดยควรใช้บริการเจ้าหน้าที่นำทางเพื่อความปลอดภัยและการตีความทรัพยากร

 

ตอบ: รองเท้าดอกยางกันลื่น เสื้อกันฝนช่วงฤดูฝน สเปรย์กันแมลง น้ำดื่มพอเพียง ถุงสำหรับเก็บขยะส่วนตัว และควรพกไฟฉายหากมีแผนเข้าถ้ำ

 

ตอบ: แนะนำช่วงพฤศจิกายน–กุมภาพันธ์ อากาศเย็นสบาย น้ำตกใสและเดินป่าง่าย ทั้งนี้ในฤดูฝนสามารถชมความอุดมสมบูรณ์ของน้ำตกได้ แต่ต้องเพิ่มความระมัดระวัง