วัดชมชื่น

วัดชมชื่น เป็นโบราณสถานร้างที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำยม นอกเมืองโบราณศรีสัชนาลัย ซึ่งปัจจุบันอยู่ในพื้นที่อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ตำบลศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย วัดแห่งนี้ได้รับการประกาศกำหนดเป็นโบราณสถานระดับชาติ โดยกรมศิลปากรและประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 52 ลงวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 หน้า 3701 ซึ่งสะท้อนถึงความสำคัญทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของพื้นที่นี้

 

จากการขุดค้นทางโบราณคดี พบว่าบริเวณวัดชมชื่นมีหลักฐานการตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย หรือราวพุทธศตวรรษที่ 9 หลักฐานที่พบได้แก่ เศษภาชนะดินเผาเนื้อหยาบที่ขึ้นรูปด้วยมือและมีคุณภาพต่ำ แสดงให้เห็นว่าพื้นที่นี้เป็นจุดตั้งถิ่นฐานของชุมชนมนุษย์ยุคแรก ๆ ต่อมาในสมัยกึ่งก่อนประวัติศาสตร์จนถึงสมัยทวารวดี หรือราวพุทธศตวรรษที่ 10–16 นักโบราณคดีพบโครงกระดูกมนุษย์จำนวน 15 โครง ซึ่งสะท้อนถึงการอยู่อาศัยและวัฒนธรรมของผู้คนในยุคนั้น

 

เมื่อเข้าสู่สมัยวัฒนธรรมร่วมแบบเขมรจนถึงสมัยสุโขทัยตอนต้น ซึ่งกำหนดอายุราวพุทธศตวรรษที่ 17–18 พบหลักฐานทางโบราณคดีเป็นกลุ่มซากโบราณสถานอิฐจำนวน 3 หลัง รวมถึงชิ้นส่วนกี๋ท่อดินเผา เศษภาชนะดินเผาเนื้อแกร่งทั้งที่ไม่เคลือบและเคลือบเขียว พร้อมทั้งกระดูกสัตว์ การค้นพบเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงพัฒนาการทางสถาปัตยกรรมและวิถีชีวิตของชุมชนในยุคก่อนสุโขทัย ซึ่งยังคงใช้เทคนิคการสร้างอิฐและดินเผาในการก่อสร้างอาคารและสิ่งก่อสร้างทางศาสนา

 

ในช่วงสมัยวัฒนธรรมสุโขทัยถึงสมัยอยุธยา ราวพุทธศตวรรษที่ 19–21 วัดชมชื่นประกอบด้วยเจดีย์ทรงกลมและวิหารที่สร้างขึ้นด้วยศิลาแลง วิหารตั้งอยู่ด้านหน้าเจดีย์ประธาน มีขนาด 6 ห้อง พร้อมมุขยื่นออกด้านหน้าและด้านหลังเชื่อมต่อกับมณฑป ซึ่งมีลักษณะคล้ายห้องทึบอยู่ท้ายวิหาร หลังคาเป็นศิลาแลงก่อเรียงซ้อนกันเป็นรูปจั่วแหลม การก่อสร้างเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงศิลปะและสถาปัตยกรรมแบบสุโขทัยที่เน้นความเรียบง่ายแต่ทรงคุณค่า และการบูรณะในราวพุทธศตวรรษที่ 21 ยังคงรักษารูปแบบโบราณอย่างใกล้เคียงกับต้นแบบ

 

สำหรับช่วงสมัยอยุธยาถึงสมัยรัตนโกสินทร์ โบราณวัตถุที่พบส่วนใหญ่เป็นเศษกระเบื้องดินเผาและเศษภาชนะเนื้อกระเบื้องประเภทเครื่องถ้วยจีน ซึ่งมีอายุตั้งแต่สมัยราชวงศ์หมิงถึงชิง นอกจากนี้ยังพบเหรียญสตางค์และเหรียญบาทปะปนอยู่ในชั้นดิน การค้นพบเหล่านี้สะท้อนถึงความสัมพันธ์ทางการค้าและวัฒนธรรมระหว่างท้องถิ่นกับต่างประเทศ รวมถึงการใช้สกุลเงินและวัตถุที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของผู้คนในสมัยนั้น

 

วัดชมชื่น จึงเป็นแหล่งโบราณคดีที่สำคัญ ซึ่งสามารถสะท้อนเรื่องราวความเป็นมาของการตั้งถิ่นฐานและพัฒนาการทางวัฒนธรรมของมนุษย์ในพื้นที่ศรีสัชนาลัย ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์จนถึงรัตนโกสินทร์ การศึกษาข้อมูลและหลักฐานโบราณวัตถุในพื้นที่นี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้เข้าใจถึงวิถีชีวิตและความเชื่อของคนในอดีตเท่านั้น แต่ยังเป็นการรักษามรดกทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของชาติให้คงอยู่สืบไป

 

หากต้องการดึงดูดนักท่องเที่ยวและนักวิชาการ วัดชมชื่นสามารถนำเสนอเป็นจุดเรียนรู้ที่สำคัญเกี่ยวกับพัฒนาการของอารยธรรมไทย โดยเชื่อมโยงเรื่องราวทางประวัติศาสตร์กับวิถีชีวิตและสถาปัตยกรรมโบราณ การอนุรักษ์พื้นที่และการจัดการแหล่งโบราณคดีอย่างเหมาะสมจะช่วยสร้างมูลค่าเชิงการศึกษาและการท่องเที่ยว พร้อมทั้งส่งเสริมความตระหนักรู้ต่อคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมให้กับประชาชนและนักท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศ