ประเพณีตั้งธรรมหลวง-เทศน์มหาชาติ

Rating: 5/5 (1 votes)

ค้นหาตาม อำเภอ | สถานที่ท่องเที่ยว

แผนที่

มีแผนที่

ไม่มีแผนที่

สถานที่ท่องเที่ยวนครสวรรค์

สถานที่ท่องเที่ยวในประเทศไทย

ประเพณีตั้งธรรมหลวง-เทศน์มหาชาติ การตั้งธรรมหลวง หรือการเทศน์มหาชาติ เป็นประเพณีไทยที่มีความสำคัญในพื้นที่ล้านนา และสืบทอดมาอย่างยาวนานในชุมชนภาคเหนือของประเทศไทย การเทศน์มหาชาติ หรือการเทศน์ธรรมเวสสันดรชาดกนั้น เป็นส่วนหนึ่งของการเผยแผ่พระพุทธศาสนา เนื้อหาที่ถูกเทศน์เป็นเรื่องราวที่มีความซับซ้อนและครอบคลุมหลักธรรมคำสอนที่สำคัญ ทำให้ผู้ฟังสามารถซึมซับและเข้าใจถึงแก่นธรรมอย่างลึกซึ้ง

นอกเหนือจากการเผยแผ่หลักธรรมแล้ว การจัดงานตั้งธรรมหลวงยังมีวัตถุประสงค์ในด้านอื่นๆ เช่น การส่งเสริมความสามัคคีในชุมชน การเสริมสร้างความรู้สึกทางศาสนาในหมู่ชาวบ้าน และการสืบทอดประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นให้คงอยู่ต่อไป

ประวัติความเป็นมาของการตั้งธรรมหลวง การเทศน์มหาชาติในประเทศไทยมีความเก่าแก่และเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาตั้งแต่ช่วงรัชสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราชในอินเดีย โดยมหาเวสสันดรชาดกเป็นชาดกเรื่องสุดท้ายของพระพุทธเจ้าที่กล่าวถึงการบำเพ็ญบารมีของพระเวสสันดร ก่อนจะบรรลุเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

สำหรับในล้านนา ประเพณีการเทศน์มหาชาติหรือการตั้งธรรมหลวงเป็นประเพณีภาคเหนือที่สำคัญซึ่งยึดถือกันมาแต่โบราณ โดยเฉพาะในช่วงหลังพุทธศตวรรษที่ 19 หลังจากอาณาจักรล้านนารับเอาพระพุทธศาสนาจากพม่าและลังกาเข้ามาอย่างเต็มที่ จึงทำให้ธรรมหลวงมีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างศรัทธาให้กับชาวบ้าน

วัตถุประสงค์หลักของการตั้งธรรมหลวงคือการเผยแผ่พระธรรมคำสอนให้แก่ชาวบ้าน โดยผ่านการเทศน์มหาชาติเรื่องเวสสันดรชาดก ซึ่งเป็นการบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับความเสียสละและการบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์ผู้ปรารถนาจะเป็นพระพุทธเจ้า เนื้อหาของชาดกมีการแฝงธรรมะที่ลึกซึ้ง เช่น ความเสียสละ (ทานบารมี) การให้อภัย และความเมตตา

สำหรับชาวบ้าน การฟังเทศน์มหาชาติไม่ได้เป็นเพียงการรับฟังคำสอนทางศาสนาเท่านั้น แต่ยังมีความเชื่อว่า หากผู้ใดได้ฟังเทศน์ครบทั้ง 13 กัณฑ์ในวันเดียว พร้อมทั้งรักษาศีลและปฏิบัติตามธรรม จะได้บุญกุศลมากพอที่จะได้เกิดในยุคของพระศรีอริยเมตไตรย

นอกจากนี้ การจัดงานตั้งธรรมหลวงยังมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมคัมภีร์ธรรมต่างๆ ซึ่งเป็นโอกาสให้พระภิกษุและสามเณรฝึกฝนการอ่านคัมภีร์ธรรมที่มีความยากลำบากและซับซ้อนอีกด้วย

การเทศน์มหาชาติในล้านนา การเทศน์มหาชาติเป็นประเพณีที่มีการปฏิบัติสืบทอดกันมายาวนาน โดยเฉพาะในภาคเหนือและพื้นที่ล้านนา ซึ่งมีรูปแบบที่เรียกว่า "การตั้งธรรมหลวง" ประเพณีนี้มุ่งเน้นไปที่การเทศน์เรื่องราวของพระเวสสันดร ซึ่งเป็นเรื่องสุดท้ายของชาดกสิบชาติ และเป็นที่รู้จักว่าเป็นการบำเพ็ญทานบารมีครั้งใหญ่ที่สุดของพระโพธิสัตว์ พระเวสสันดรได้รับการเคารพและชื่นชมจากประชาชนว่าเป็นแบบอย่างของการเสียสละทุกสิ่ง แม้กระทั่งบุตรและภรรยาของตนเอง เพื่อบำเพ็ญบารมีให้ถึงที่สุดก่อนที่จะบรรลุสัมมาสัมโพธิญาณ

ในล้านนา การเทศน์มหาชาติถือเป็นส่วนสำคัญของการสืบทอดพระพุทธศาสนา โดยประเพณีนี้จะถูกจัดขึ้นตามวัดต่างๆ ในช่วงเทศกาลสำคัญทางศาสนา เช่น วันออกพรรษา หรืองานบุญต่างๆ ที่มีการระดมเงินหรือสิ่งของเพื่อบำรุงวัด

การเตรียมงานเทศน์มหาชาติหรือการตั้งธรรมหลวงเป็นงานใหญ่ที่ต้องการการมีส่วนร่วมของชาวบ้านและวัด การเริ่มต้นจัดงานมักเริ่มตั้งแต่การหารือร่วมกันในหมู่ชาวบ้าน และการนิมนต์พระภิกษุผู้มีความสามารถในการเทศน์เรื่องมหาชาติ

การเตรียมพิธีเริ่มต้นด้วยการตกแต่งวิหารหรือสถานที่ที่จะทำการเทศน์ โดยสถานที่นี้มักจะถูกตกแต่งอย่างงดงามด้วยกระดาษว่าวและภาพวาดที่บอกเล่าเรื่องราวในชาดก ซึ่งการตกแต่งนี้มีความหมายที่สื่อถึงการเชื่อมต่อระหว่างโลกธรรมดาและโลกทางธรรม

ในแต่ละวันของงาน ชาวบ้านจะแบ่งหน้าที่ในการเป็นเจ้าภาพสำหรับแต่ละกัณฑ์เทศน์ โดยมีการนิมนต์พระภิกษุให้มาเทศน์ตามทำนองเฉพาะของแต่ละกัณฑ์ พระที่ได้รับการนิมนต์จะต้องฝึกซ้อมการเทศน์ล่วงหน้าเพื่อให้สามารถถ่ายทอดเนื้อหาได้อย่างมีประสิทธิภาพและลึกซึ้ง

กัณฑ์เทศน์ในมหาเวสสันดรชาดก การเทศน์มหาชาติเวสสันดรชาดกแบ่งออกเป็น 13 กัณฑ์ แต่ละกัณฑ์มีความหมายและจุดมุ่งหมายแตกต่างกัน กัณฑ์เหล่านี้เป็นบทที่สื่อถึงการบำเพ็ญบารมีของพระเวสสันดร ไม่ว่าจะเป็นการให้ทาน ความอดทน และความเมตตา

กัณฑ์ทศพร – บอกเล่าเรื่องราวการได้รับพรจากเทวดา
กัณฑ์หิมพานต์ – กล่าวถึงการออกบวชของพระเวสสันดร
กัณฑ์ชูชก – การขอทานและการเดินทางของชูชก
กัณฑ์จุลพน – การอาศัยอยู่ในป่า
กัณฑ์มหาพน – เรื่องราวในป่าหิมพานต์
กัณฑ์กุมาร – การสละบุตรเพื่อบำเพ็ญทานบารมี
กัณฑ์มัทรี – เรื่องของนางมัทรีและความทุกข์ที่ต้องเผชิญ
กัณฑ์สักกบรรพ – พระอินทร์ช่วยเหลือ
กัณฑ์มหาราช – การกลับคืนสู่เมือง
กัณฑ์ฉกษัตริย์ – การปกครองและการทำหน้าที่ของกษัตริย์
กัณฑ์นครกัณฑ์ – การกลับคืนสู่เมืองอีกครั้ง
กัณฑ์วัชรชาดก – ความเชื่อมโยงกับการฟื้นฟูบารมี
กัณฑ์ปัจฉิมบท – การสรุปเรื่องราวทั้งหมดและการบรรลุธรรม

ตามความเชื่อของชาวล้านนา การฟังธรรมหลวงหรือเทศน์มหาชาติเวสสันดรชาดกตั้งแต่ต้นจนจบจะทำให้ผู้ฟังได้รับบุญกุศลมากมาย และจะส่งผลให้มีความสุขและความเจริญในชีวิตทั้งชาตินี้และชาติหน้า นอกจากนี้ยังมีความเชื่อว่า ผู้ที่ได้ฟังธรรมหลวงครบทุกกัณฑ์จะได้เกิดในยุคของพระศรีอริยเมตไตรยโพธิสัตว์

ในปัจจุบัน การตั้งธรรมหลวงยังคงมีความสำคัญในชุมชนล้านนาแม้ว่าบางพื้นที่จะลดลงไปบ้างก็ตาม อย่างไรก็ตาม ในหลายหมู่บ้านและวัดต่างๆ ได้มีความพยายามในการฟื้นฟูประเพณีนี้ให้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง