ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งหลวง

Rating: 3.5/5 (4 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน (แนะนำติดต่อ/นัดหมายล่วงหน้า เพราะเป็นพื้นที่ปฏิบัติงาน และบางช่วงมีงานภาคสนามต่อเนื่อง)

เวลาเปิดทำการ: แนะนำ 08.00–17.00 น. (เวลาอาจปรับตามภารกิจพื้นที่ ควรตรวจสอบก่อนเดินทาง)

 

ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งหลวง เป็นปลายทางที่เหมาะกับคนอยากได้ “ที่พักผ่อนเชียงใหม่” แบบมีความหมาย เพราะที่นี่ไม่ได้เป็นแค่จุดชมวิวหรือแหล่งเดินเล่น แต่เป็นพื้นที่ทำงานของโครงการหลวงที่ตั้งใจแก้ปัญหาปากท้องบนพื้นที่สูงไปพร้อมกับการดูแลป่าและทรัพยากรธรรมชาติในระยะยาว หากคุณชอบการท่องเที่ยวที่ได้ทั้งอากาศดี ความสงบ และได้เห็นระบบการทำเกษตรบนภูเขาแบบจริงจัง (แต่เข้าถึงได้) ทุ่งหลวงจะให้ภาพชัดว่าการ “พัฒนา” ที่ยืนอยู่บนฐานชุมชนหน้าตาเป็นอย่างไร

 

ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งหลวงก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2522 ด้วยแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ทรงเล็งเห็นปัญหาการขาดแคลนปัจจัยในการดำรงชีพของชุมชนบนพื้นที่สูง และการขาดหน่วยงานสนับสนุนด้านอาชีพและความรู้ทางการเกษตรอย่างเป็นระบบ เป้าหมายของศูนย์จึงไม่ใช่แค่ “เพิ่มผลผลิต” แต่คือการสร้างอาชีพที่เหมาะกับภูมิประเทศ สร้างรายได้ที่มั่นคง ลดแรงกดดันต่อป่า ยับยั้งการทำไร่เลื่อนลอย และสกัดกั้นการปลูกฝิ่นในอดีต ซึ่งเป็นโจทย์ใหญ่ของพื้นที่สูงในยุคนั้น

 

ภูมิประเทศของศูนย์ตั้งอยู่ในหุบเขา ทำให้ทิวทัศน์เปิดกว้างและมีความงดงามตามธรรมชาติ พื้นที่ส่วนที่เป็นแอ่งและที่ราบเหมาะกับการทำนาและปลูกพืชอาหาร ขณะที่พื้นที่ลาดเชิงเขาเหมาะกับการปลูกไม้ผลและพืชไร่ โดยมีระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 980 เมตร สภาพอากาศจึงเปลี่ยนชัดตามฤดูกาลและค่อนข้างสุดโต่งในบางช่วง โดยมีข้อมูลสภาพอากาศของพื้นที่ระบุว่าอุณหภูมิต่ำสุดประมาณ 7 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุดประมาณ 37 องศาเซลเซียส และมีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยราว 1,330 มิลลิเมตรต่อปี ซึ่งส่งผลต่อทั้งการเพาะปลูกและการเดินทาง โดยเฉพาะช่วงฝนที่ถนนภูเขาคดเคี้ยวและต้องใช้ความระมัดระวังมากขึ้น

 

ความน่าสนใจของทุ่งหลวงคือ “ภาพรวมทั้งระบบ” เพราะศูนย์รับผิดชอบพื้นที่กว้าง และทำงานร่วมกับชุมชนจำนวนมาก มีข้อมูลระบุว่าพื้นที่รับผิดชอบครอบคลุม 11 หมู่บ้าน 609 ครัวเรือน โดยประชากรส่วนหนึ่งเป็นกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงและม้ง นับถือทั้งพุทธและคริสต์ เมื่อมองจากมุมคนมาเยือน สิ่งนี้ทำให้ทุ่งหลวงไม่ได้มีแค่เส้นทางเดินชมแปลงเกษตร แต่ยังมีชั้นของวัฒนธรรม วิถีชีวิต และประเพณีท้องถิ่นที่ยังมี “จังหวะของชุมชนจริง” อยู่ในพื้นที่เดียวกัน

 

กิจกรรมที่หลายคนชอบเริ่มจากการท่องเที่ยวเชิงเกษตร เดินชมแปลงสาธิตพืชผักและไม้ผลเมืองหนาวตามฤดูกาล เช่น บ๊วย อะโวกาโด พลับ พลัม สาลี่ สตรอเบอรี่ รวมถึงแปลงผักอย่างผักกาดหอมห่อ กะหล่ำปลี แครอท และในบางช่วงยังมีการสาธิตด้านปศุสัตว์ เช่น กวาง หมูเหมยซาน นกกระจอกเทศ หรือสัตว์เลี้ยงเพื่อการเรียนรู้ในรูปแบบอื่น ๆ (รายละเอียดขึ้นกับภารกิจและการจัดการพื้นที่ของศูนย์ในช่วงนั้น) อีกภาพที่เป็นเอกลักษณ์คือการทำนาแบบขั้นบันไดที่ออกแบบตามความลาดชันของภูเขา ซึ่งทำให้เราเห็นภูมิปัญญาการจัดการน้ำและดินแบบพื้นที่สูงได้แบบเข้าใจง่ายมาก

 

ถ้าคุณสนใจวัฒนธรรม ทุ่งหลวงมีมุมที่ทำให้การมาเที่ยว “ลึกขึ้น” เพราะในพื้นที่มีการสาธิตและวิถีชีวิตของชุมชนกะเหรี่ยงและม้ง เช่น การทอผ้า และยังมีประเพณีสำคัญที่คนในพื้นที่ให้ความหมายร่วมกัน โดยข้อมูลที่พบในพื้นที่ระบุประเพณีเด่น เช่น ประเพณีปีใหม่ม้ง (ช่วงประมาณเดือนธันวาคม–มกราคม) ประเพณีปีใหม่กะเหรี่ยงปกาเกอญอ (ช่วงประมาณเดือนธันวาคม–มกราคม) ประเพณีมัดมือของกะเหรี่ยง (ช่วงประมาณเดือนเมษายน) และประเพณีเกี่ยวข้าว “อิแคว” ของกะเหรี่ยง (ช่วงประมาณเดือนพฤศจิกายน) หากคุณตั้งใจมาด้วยเหตุผลเรื่องวัฒนธรรม แนะนำวางแผนตามช่วงเวลาเหล่านี้ และติดต่อสอบถามล่วงหน้าเพื่อให้ได้ข้อมูลที่ตรงกับปีนั้นจริง ๆ

 

ด้านธรรมชาติรอบศูนย์ก็มีจุดที่ไปแล้ว “ต่อเรื่องได้” อย่าง วัดพระธาตุศรีพุทธิวงศ์ ซึ่งเป็นวัดบรรยากาศสงบอยู่ท่ามกลางป่าเขา มีจุดชมวิวที่มักเห็นทะเลหมอกในบางวัน และยังมีน้ำตกสำคัญใกล้ศูนย์อย่างน้ำตกห้วยกระแสที่อยู่ห่างประมาณ 5 กิโลเมตร (ตามข้อมูลพื้นที่) ซึ่งมีน้ำตกเป็นชั้นลดหลั่นท่ามกลางธรรมชาติของป่าสนและพรรณไม้ อีกแห่งคือน้ำตกโป่งสมิตที่อยู่ห่างประมาณ 4 กิโลเมตร (ตามข้อมูลพื้นที่) โดยมักมีน้ำมากช่วงฤดูฝน และยังมีน้ำตกห้วยเย็นในโซนบ้านห้วยเย็นที่โดยทั่วไปมักมีน้ำตลอดปี (แนะนำตรวจสอบสภาพพื้นที่จริงก่อนเข้าไปในช่วงฝนหนัก)

 

เรื่องที่พัก ภายในศูนย์มีบ้านพักรับรองประมาณ 4 หลัง รองรับได้ราว 40 คน และมีพื้นที่กางเต็นท์ รวมถึงบริการเช่าเต็นท์พร้อมถุงนอนในบางรูปแบบ (เงื่อนไขการเปิดให้บริการและค่าใช้จ่ายอาจเปลี่ยนตามช่วงเวลา) ส่วนเรื่องอาหาร ภายในศูนย์โดยข้อมูลที่มีระบุว่าไม่มีร้านอาหารประจำ แต่สามารถสั่งอาหารล่วงหน้าก่อนเข้าพักได้ สิ่งที่คนส่วนใหญ่ทำให้ทริปราบรื่นคือ “โทรคุยก่อน” ทั้งเรื่องที่พัก เรื่องจำนวนคน และเรื่องกิจกรรมที่เปิดให้เข้าชมในวันนั้น เพราะที่นี่เป็นพื้นที่ทำงานจริง ไม่ใช่สถานที่ท่องเที่ยวที่จัดฉากตายตัว

 

การเดินทาง จากตัวเมืองเชียงใหม่นิยมใช้เส้นทางหมายเลข 108 (เชียงใหม่–ฮอด) ผ่านอำเภอสันป่าตอง แล้วเลี้ยวขวาเข้าตำบลบ้านกาด ผ่านอำเภอแม่วางและโซนแม่วิน มุ่งหน้าไปทางวัดพระธาตุศรีพุทธิวงศ์ โดยศูนย์พัฒนาโครงการหลวงทุ่งหลวงอยู่ห่างจากวัดประมาณ 500 เมตร และมีข้อมูลระบุว่าระยะทางจากจุดแยกอำเภอสันป่าตองถึงศูนย์ประมาณ 48 กิโลเมตร ถนนลาดยางเดินทางได้ตลอดทั้งปี ใช้รถยนต์ได้ทุกประเภท แต่ควรขับด้วยความระมัดระวังเพราะทางขึ้นเขาคดเคี้ยวและลาดชัน และไม่ควรบรรทุกสัมภาระหนักเกินไปตามคำแนะนำของข้อมูลพื้นที่

 

 

ตอบ: เหมาะกับคนที่อยากพักผ่อนแบบสงบ ๆ ได้อากาศภูเขา และอยากเห็นงานพัฒนาอาชีพเกษตรพื้นที่สูงที่ทำงานร่วมกับชุมชนจริง รวมถึงคนที่ชอบท่องเที่ยวเชิงเกษตรและอยากดูนาขั้นบันไดบนพื้นที่ลาดชัน

 

ตอบ: ถ้าอยากได้อากาศเย็นและเดินสบาย ช่วงปลายฝนต้นหนาวถึงฤดูหนาวมักเหมาะ แต่ถ้าตั้งใจดูวิถีเกษตรและนาขั้นบันได ช่วงที่ชุมชนมีกิจกรรมเกี่ยวข้าว (โดยทั่วไปประมาณพฤศจิกายน) จะให้ภาพที่มีชีวิตมาก แนะนำโทรสอบถามก่อนเดินทางเพื่อเช็กสภาพพื้นที่และกิจกรรมในปีนั้น

 

ตอบ: ในพื้นที่มีประเพณีสำคัญของชุมชนกะเหรี่ยงและม้ง เช่น ปีใหม่ม้งและปีใหม่กะเหรี่ยง (มักอยู่ช่วงธันวาคมถึงมกราคม), ประเพณีมัดมือของกะเหรี่ยง (มักอยู่ช่วงเมษายน) และประเพณีเกี่ยวข้าว “อิแคว” ของกะเหรี่ยง (มักอยู่ช่วงพฤศจิกายน) ควรตรวจสอบกำหนดจริงล่วงหน้าเพราะอาจเปลี่ยนตามปีและบริบทชุมชน

 

ตอบ: แนะนำติดต่อศูนย์ล่วงหน้าเพื่อสอบถามเงื่อนไขบ้านพักรับรอง จุดกางเต็นท์ การเช่าเต็นท์ และจำนวนคนที่รองรับได้ในช่วงนั้น เพราะศูนย์ต้องจัดการพื้นที่ให้ไม่กระทบภารกิจงาน

 

ตอบ: ถนนลาดยางเดินทางได้ตลอดปีและใช้รถได้ทุกประเภท แต่เป็นเส้นทางภูเขาคดเคี้ยวและลาดชัน ควรขับด้วยความระมัดระวัง เผื่อเวลา และหลีกเลี่ยงการบรรทุกสัมภาระหนักเกินไป รวมถึงควรโทรเช็กสภาพอากาศและสภาพทางก่อนออกเดินทาง โดยเฉพาะช่วงฝน