ประเพณีกวนข้าวยาคูของชุมชนบ้านใต้

Rating: 5/5 (1 votes)

ประเพณีกวนข้าวยาคูของชุมชนบ้านใต้ ความเชื่อและพิธีกรรมที่สืบทอดมานาน ประเพณีกวนข้าวยาคู หรือที่รู้จักกันในชื่อ “ข้าวมธุปายาสยาคู” เป็นประเพณีที่สำคัญของชุมชนบ้านใต้ หมู่ที่ 2 ตำบลสีคิ้ว ซึ่งมีการจัดงานในวันขึ้น 7 ค่ำ เดือน 12 ของทุกปี ภายในวัดเกาะ (สีคิ้ว) วัดที่เป็นศูนย์รวมของพุทธศาสนิกชนในชุมชน การจัดงานจะเริ่มตั้งแต่เวลา 19.00 น. และสิ้นสุดในเวลา 00.30 น. ซึ่งถือเป็นกิจกรรมประจำปีที่สำคัญของชาวบ้านใต้

 

ประเพณีกวนข้าวยาคู มีความเชื่อเกี่ยวข้องกับพุทธประวัติในตอนที่นางสุชาดาถวายข้าวมธุปายาสยาคูให้กับพระพุทธเจ้า หลังจากที่พระพุทธเจ้าทรงเสวยข้าวมธุปายาสยาคูแล้ว พระองค์ทรงบรรลุอภิสัมโพธิญาณ การทำข้าวยาคูในปัจจุบันจึงมีความหมายในการทำบุญเพื่อขอพรให้ข้าวในนาเจริญงอกงามดี และเชื่อกันว่า ข้าวยาคูเป็นอาหารทิพย์ที่สามารถช่วยส่งเสริมปัญญาและสุขภาพให้กับผู้ที่ได้รับประทาน โดยให้ผลดีในด้านความสมบูรณ์ของร่างกาย อายุยืนยาว และการขจัดโรคร้ายได้

 

ความหมายของข้าวยาคู ข้าวยาคู (ข้าวมธุปายาสยาคู) เป็นข้าวที่มีความหมายพิเศษในด้านความเชื่อและการทำบุญ ซึ่งหมายถึง:

 

อาหารทิพย์: ข้าวยาคูถือเป็นอาหารทิพย์ที่มีคุณค่าทางจิตวิญญาณและร่างกายสูง เชื่อกันว่าเป็นการบูชาและขอพรให้กับผู้ที่ได้รับประทาน โดยจะช่วยให้มีสมองดีเกิดปัญญา มีอายุยืนยาว และสุขภาพพลานามัยสมบูรณ์

 

การทำข้าวยาคูในช่วงที่ข้าวในนาออกรวงเป็นน้ำนมเชื่อว่าจะนำความสิริมงคลมาให้กับข้าวในนา และช่วยส่งเสริมความเจริญรุ่งเรืองในการเพาะปลูก

 

โอสถขนานเอก: ข้าวยาคูยังถือเป็นโอสถที่มีคุณสมบัติในการขจัดโรคร้ายได้ทุกชนิด โดยมีความเชื่อว่าผู้ที่ได้รับประทานจะได้รับประโยชน์ด้านสุขภาพและความสำเร็จตามความปรารถนา

 

การเตรียมบุคลากร: ในพิธีการกวนข้าวยาคู สาวพรหมจารีจะนุ่งขาวห่มขาว และต้องรับสมาทานเบญจศีลเพื่อความบริสุทธิ์และความเป็นสิริมงคลก่อนเข้าพิธี โดยจะมีการเลือกผู้กวนจำนวน 3 คนสำหรับแต่ละเตา

 

การนิมนต์พระสงฆ์: พระสงฆ์จะทำการสวดชัยมงคลคาถา และใช้เครื่องใช้ในพิธีสงฆ์ เช่น ด้ายสายสิญจน์ ซึ่งจะโยงจากพระสงฆ์ผูกไว้ที่ไม้กวน (ไม้พาย)

 

พิธีกวนข้าวยาคู: สาวพรหมจารีจะจับไม้กวนในขณะที่มีการลั่นฆ้องชัย และพระสงฆ์จะสวดชยันโตตั้งแต่เริ่มกวนจนสวดจบ ซึ่งถือว่าพิธีเสร็จสิ้น และหลังจากนั้นชาวบ้านสามารถร่วมกวนข้าวยาคูได้

 

วิธีกวน: การกวนข้าวยาคูจะใช้เวลาประมาณ 8 - 9 ชั่วโมง ต้องกวนอยู่ตลอดเวลาเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดี

 

การจัดเตรียมและการแบ่งปัน การทำข้าวยาคูต้องใช้เวลาในการเตรียมเครื่องใช้และเครื่องปรุงอย่างน้อย 3 วัน โดยจะกวนข้าวยาคูประมาณ 4 กระทะ และมีคนกวนข้าวยาคูตลอดเวลาประมาณ 9 ชั่วโมง เมื่อการกวนเสร็จสิ้น ชาวบ้านจะนำข้าวยาคูไปถวายพระในวันรุ่งขึ้น ซึ่งตรงกับวันขึ้น 8 ค่ำ เดือน 12 หรือวันเทศน์มหาชาติ

 

หลังจากเสร็จสิ้นพิธีการต่างๆ ข้าวยาคูที่เหลือจะถูกแจกจ่ายให้กับชาวบ้านในชุมชนที่มาร่วมพิธี รวมถึงส่งไปยังวัดต่างๆ และฝากญาติมิตร การแบ่งปันข้าวยาคูนี้แสดงถึงความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และความห่วงใยซึ่งกันและกัน แม้บางคนไม่ได้มาร่วมกวนข้าวยาคู ก็จะได้รับข้าวยาคูเป็นของฝาก

 

ประเพณีกวนข้าวยาคูของชุมชนบ้านใต้ วัฒนธรรมภาคใต้ จึงไม่เพียงแค่เป็นกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับศาสนาและความเชื่อ แต่ยังเป็นการส่งเสริมความสามัคคีและความร่วมมือของชุมชนในทุกด้าน