จารึก ร.5

Rating: 3.4/5 (7 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 06:00 – 18:00 น.

 

จารึก ร.5 บนเขาช่องตะโก เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์สำคัญของอำเภอตาพระยา จังหวัดสระแก้ว ตั้งอยู่บนไหล่เขาในเขตพื้นที่หมู่ 5 บ้านใหม่ไทยถาวร ตำบลทัพราช มีลักษณะเป็นพระปรมาภิไธยย่อของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) จารลงบนหน้าผาหิน โดยเชื่อมโยงกับเส้นทางเสด็จและการตรวจราชการชายแดนไทย–กัมพูชาในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 ความสำคัญของจารึกชิ้นนี้ไม่เพียงอยู่ที่อักษรพระปรมาภิไธย หากยังสะท้อนบทบาทของสยามในการจัดระเบียบการปกครองพื้นที่ชายขอบ สอดรับบริบทการกำหนดเส้นเขตแดนสมัยใหม่ในภูมิภาคแถบเทือกเขาพนมดงรักด้วย

 

ชื่อ “เขาช่องตะโก” สื่อถึงลักษณะภูมิประเทศเป็นช่องเขาและแนวสันเขาสูงต่ำคดเคี้ยว ซึ่งชาวบ้านใช้เป็นทางสัญจรและทำไร่มาช้านาน การที่พระปรมาภิไธยปรากฏบนผิวหินในพื้นที่ลาดชัน ยิ่งเน้นย้ำว่าเส้นทางนี้เคยเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญทั้งทางการทหารและการปกครอง เพราะมองเห็นพื้นที่ป่าที่ทอดยาวไปถึงแนวแดน อีกทั้งยังเป็นจุดหมายที่ต้องอาศัยการเดินเท้าระยะสั้นจากจุดจอดรถขึ้นไป จึงทำให้บรรยากาศการเยี่ยมชมเต็มไปด้วยความสงบและความขรึมขลังของภูเขาโล่ง

 

เอกลักษณ์ของจารึกอยู่ที่การ “ประกาศตัวตน” ของรัฐสมัยรัชกาลที่ 5 ผ่านเครื่องหมายพระปรมาภิไธยที่จารไว้ให้เห็นเด่นชัดต่อผู้คนในพื้นที่ ซึ่งมีนัยยะด้านอธิปไตยและการดูแลทุกข์สุขของราษฎรส่วนชายแดน นักท่องเที่ยวที่ขึ้นมาชมจะสัมผัสได้ถึงมิติของเวลา: อดีตที่ถูกสลักไว้บนหิน ธรรมชาติที่ยังคงห้อมล้อม และปัจจุบันที่เราก้าวเท้าไปยืนอยู่ตรงหน้าอักษรเดียวกันกับที่คนในยุคนั้นเคยเงยหน้ามอง

 

เมื่อพิจารณาสภาพพื้นที่โดยรอบ จารึกตั้งอยู่บนหน้าผาหินทรายสีเทาน้ำตาลที่ถูกลมฟ้าอากาศกัดเซาะเป็นเวลานาน เนื้อหินและคราบไคลธรรมชาติทำให้ตัวอักษรดูลุ่มลึกขึ้นในยามแสงเฉียงช่วงเช้า–เย็น ช่วงเวลานี้ยังช่วยให้เห็นเงาเส้นสลักชัดเจนกว่ากลางวัน และเป็นช่วงที่เหมาะจะนั่งพักมองทิวเขาและแนวป่าที่ซ้อนชั้นอยู่เบื้องล่าง

 

ในทางประวัติศาสตร์ท้องถิ่น จารึก ร.5 บนเขาช่องตะโก มักถูกเล่าคู่กับภาพรวมของการเสด็จตรวจหัวเมืองและชายแดนของพระองค์ที่เกิดขึ้นหลายวาระในดินแดนตะวันออกเฉียงของสยาม ประเด็นสำคัญคือการบันทึกเส้นทาง คูภูมิศาสตร์ ตลอดจนสถานะชุมชนชายแดน เพื่อการบริหารราชการและการคุ้มครองราษฎรอย่างทั่วถึง เอกสารบางส่วนที่พูดถึงการเสด็จและการสำรวจในละแวกนี้ชี้ให้เห็นบทบาทของเจ้าหน้าที่ท้องที่และชาวบ้านที่ร่วมกันนำทางและจัดเสบียง ซึ่งสะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างรัฐและชุมชนในพื้นที่ห่างไกลจากศูนย์กลาง

 

ลักษณะพื้นที่ของเขาช่องตะโกเป็นแนวสันเขาเตี้ยสลับเนิน มีป่าโปร่งและพรรณไม้ทนแล้ง เช่น เต็ง รัง เหียง และไม้พุ่มที่ขึ้นกระจาย พื้นดินเป็นหินกรวด–ดินปนทราย บางช่วงมีชั้นหินโผล่ให้ก้าวข้าม การเดินเท้าจากจุดจอดรถไปยังจารึกจึงควรสวมรองเท้าพื้นยึดเกาะดี พกน้ำดื่ม และหลีกเลี่ยงการปีนป่ายบนหน้าผาโดยตรงเพื่อความปลอดภัยและการอนุรักษ์ผิวหินที่มีตัวอักษร

 

ช่วงเวลาที่เหมาะแก่การเยี่ยมชมคือปลายฝนถึงต้นหนาว อากาศโปร่ง ใส และทางเดินไม่ลื่นมากนัก ช่วงปลายปีไปจนถึงต้นปีมักมีลมเหนือพัด ทำให้ทิวทัศน์เปิดและเห็นชั้นภูเขาไกล ยามเช้าจะได้แสงนุ่ม ส่วนยามเย็นจะได้อุ่นโทนสีทองของแสงอาทิตย์ เงาไม้ทอดลงบนหินช่วยเน้นร่องสลักอย่างชัดตา

 

สำหรับการดูแลรักษา จารึกประเภทนี้เปราะบางต่อการขีดเขียนหรือการแตะต้องโดยตรง ทั้งคราบเหงื่อและแรงเสียดสีสามารถทำให้ผิวหินเสื่อมเร็วขึ้น การเยี่ยมชมอย่างเคารพจึงเป็นหัวใจสำคัญ: ยืนชมในระยะที่ปลอดภัย ไม่ปีนขึ้นไปบนหน้าผา ไม่พ่นสเปรย์หรือใช้ชอล์กถูเน้นร่องตัวอักษร และไม่นำเศษใบไม้หรือดินทรายไปถูเพิ่มเติมเพื่อ “ทำให้เห็นชัด” เพราะจะทำให้เกิดความเสียหายถาวร นอกจากนี้ควรหลีกเลี่ยงการจุดไฟและการทิ้งขยะทุกชนิด

 

แม้จารึก ร.5 บนเขาช่องตะโกจะไม่ใช่แหล่งท่องเที่ยวใหญ่ แต่ความกระชับของสถานที่กลับทำให้ประสบการณ์การเยือนเป็นส่วนตัวและมีสมาธิ การเดินเท้าระยะสั้นทำให้ได้ยินทั้งเสียงลมหอบ เสียงนก และบางครั้งได้ยินไก่ป่าหรือกระรอกวิ่งผ่านพง หากมีกล้องถ่ายภาพ ลองพกเลนส์ระยะกลาง 35–85 มม. จะได้ทั้งภาพทิวทัศน์และรายละเอียดของตัวจารึก ส่วนคนที่ชอบจดบันทึก อาจจดความรู้สึกภาคสนามไว้สั้น ๆ เพื่อเก็บบรรยากาศของยามบ่ายบนไหล่เขา

 

บริบทชุมชนรอบ ๆ เส้นทางหลักคือถนนธนวิถี (ทางหลวงหมายเลข 348) สายตาพระยา–โนนดินแดง มีร้านของชำและปั๊มน้ำมันตามระยะ หากจะวางแผนเดินทางแนะนำให้เติมน้ำมันและเตรียมน้ำดื่ม–อาหารว่างจากตัวอำเภอมาให้พร้อม เพราะบนทางขึ้นเขามักไม่มีร้านค้าใกล้ตัวจุดชม ถ้ามาเป็นหมู่คณะควรประสานแผนกับองค์การบริหารส่วนตำบลทัพราชหรือหน่วยท้องที่ล่วงหน้าเพื่อรับคำแนะนำเส้นทางและการจอดรถ

 

ท้ายที่สุด สิ่งที่ทำให้สถานที่เล็ก ๆ อย่างจารึก ร.5 บนเขาช่องตะโกทรงความหมาย คือการที่มันเชื่อม “เรื่องเล่าของรัฐ” กับ “ภูมิประเทศ” เข้าด้วยกัน หัวใจของการเยี่ยมชมจึงไม่ใช่แค่การเห็นตัวอักษร แต่เป็นการเข้าใจว่าทำไมจุดนี้จึงถูกเลือกให้บันทึก และการบันทึกนั้นสะท้อนความเปลี่ยนผ่านของบ้านเมืองอย่างไร เมื่อเดินลงเขาและหันกลับไปมองอีกครั้ง คุณจะเห็นเส้นทางเล็ก ๆ ที่พาเราไปสัมผัสอดีตได้ใกล้ขึ้นเพียงไม่กี่ฝีเท้า

 

การเดินทาง จากอำเภอตาพระยา ใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 348 (ถนนธนวิถี) สายตาพระยา–โนนดินแดง ขับตามป้ายไปตำบลทัพราชและบ้านใหม่ไทยถาวร (หมู่ 5) จากนั้นเข้าซอยตามทางชุมชนไปยังเชิงเขาช่องตะโก มีจุดจอดรถพื้นดิน/พื้นกรวด จากจุดจอดต้องเดินเท้าต่อขึ้นเขาระยะสั้น (โปรดปฏิบัติตามป้ายแนะนำหน้างาน) เส้นทางเป็นดินปนทราย มีชั้นหินโผล่เป็นช่วง ๆ ควรสวมรองเท้าพื้นยึดเกาะดีและหลีกเลี่ยงรองเท้าแตะในฤดูฝน

 

 

 

 

ตอบ: เปิดให้เข้าชมทุกวันตั้งแต่เวลา 06:00–18:00 น. แต่ควรหลีกเลี่ยงช่วงฝนตกหรือฟ้าคะนองเพื่อความปลอดภัย

 

ตอบ: ไม่มีค่าเข้าชม เป็นพื้นที่เปิดธรรมชาติ

 

ตอบ: ช่วงเช้าและเย็นจะเห็นรอยสลักชัดที่สุด เพราะแสงเฉียงช่วยให้เห็นเงาร่องอักษรเด่นชัด

 

ตอบ: ไม่มีร้านค้าใกล้จุดชม ควรเตรียมน้ำและของใช้จำเป็นจากตัวอำเภอตาพระยา

 

ตอบ: ได้ เส้นทางหลักเป็นถนนลาดยาง ขึ้นเขาระยะสั้นด้วยทางชุมชน มีพื้นที่จอดรถบริเวณเชิงเขา

 

ตอบ: ประมาณ 10–15 นาที เส้นทางชันเล็กน้อยแต่เดินได้ไม่ยาก