วัดอินทาราม

Rating: 4.3/5 (4 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08.00 - 17.00 น.

 

วัดอินทาราม ที่หมู่ 5 ตำบลบางยาง อำเภอบ้านสร้าง จังหวัดปราจีนบุรี เป็นวัดริมแม่น้ำบางปะกงที่เงียบเรียบง่าย แต่เมื่อขยับเข้าไปฟังเรื่องเล่าของคนพื้นที่ จะพบชั้นประวัติศาสตร์สำคัญที่เชื่อมทั้งเรื่องชาติและวิถีชุมชน วัดเล็กๆ แห่งนี้ถูกกล่าวถึงว่ามีสองเหตุการณ์สำคัญ คือการเสด็จประพาสของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวใน ร.ศ.127 และเรื่องหอนั่งที่เกี่ยวเนื่องกับเสด็จในกรมหลวงชุมพรฯ นำไปสู่การสร้างโบสถ์เก่าและการถวายเตียงให้พระบุญเรือง เรื่องเล่าเหล่านี้ทำให้วัดอินทารามไม่ใช่เพียงจุดสักการะ หากยังเป็นประตูสู่ความทรงจำของสายน้ำบางปะกงและผู้คนบ้านสร้างทั้งฝั่งน้ำและฝั่งนา

 

ที่ตั้งของวัดอยู่ริมน้ำในช่วงคดโค้งของแม่น้ำบางปะกง บรรยากาศกลางวันจะเห็นเรือหาปลา เรือรับ–ส่งในชุมชน และแนวต้นไม้ริมตลิ่งที่ทำให้พื้นที่สงบกว่าตัวอำเภอ การมาถึงย่านนี้จึงเหมาะกับคนที่อยากพักสายตาจากเมืองและลองฟังจังหวะของน้ำ วัดยังทำหน้าที่เป็นศูนย์รวมกิจกรรมประเพณีของชาวบางยาง โดยเฉพาะเทศกาลบุญช่วงปลายฝนต้นหนาวที่น้ำยังอุดมสมบูรณ์

 

วัดอินทารามตั้งวัดเมื่อราว พ.ศ.2362 และได้รับวิสุงคามสีมาเมื่อวันที่ 6 กันยายน พ.ศ.2522 เสนาสนะหลักของวัดประกอบด้วยอุโบสถคอนกรีตเสริมเหล็กกว้างประมาณ 10 เมตรยาว 25 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ.2519 ศาลาการเปรียญขนาด 14×24 เมตร หอสวดมนต์ 20×30 เมตร (สร้าง พ.ศ.2515) วิหารกว้าง 9×9 เมตร และกุฏิสงฆ์อีกหลายหลัง 

 

สำหรับเหตุการณ์แรกที่คนพื้นที่เล่าขาน คือวันที่ 19 ธันวาคม ร.ศ.127 (เทียบ พ.ศ.2451/2452 ตามระบบปีที่ใช้อ้างอิง) เมื่อรัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสมณฑลปราจีน เส้นทางการเสด็จในช่วงนั้นเชื่อมโยงฉะเชิงเทรา–ปราจีนบุรี–ลุ่มน้ำตะวันออก เอกสารพระราชหัตถเลขา “เสด็จประพาสมณฑลปราจีน ร.ศ.127” มีอยู่จริงและช่วยให้เราเข้าใจบริบทการเสด็จฯ ในภูมิภาค แต่การระบุจุดแวะพักเป็นรายวัดอย่างวัดอินทาราม (บางยาง) ยังต้องอาศัยการอ่านต้นฉบับเชิงลึกและหลักฐานชั้นป้ายคำอธิบายในพื้นที่ จึงเหมาะที่จะนำเสนอในบทความนี้แบบ “คำบอกเล่าท้องถิ่นที่มีเอกสารกลางประกอบบริบท” มากกว่าจะสรุปตัดสินอย่างเด็ดขาด

 

ส่วนเหตุการณ์ที่สอง—เรื่องหอนั่งของเสด็จในกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ที่ถวายให้สร้างเป็นโบสถ์เก่า รวมถึงเตียงที่ถวายแด่พระบุญเรือง—เป็นเนื้อหาที่มีน้ำหนักในความทรงจำชุมชน หากใครไปเยือน ควรลองสอบถามเจ้าอาวาสหรือผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์วัด และสังเกตเอกสารประกอบ/ป้ายคำอธิบายในศาลาการเปรียญ เพราะวัตถุประเภทเตียงโบราณหรือชิ้นส่วนหอนั่งหากยังคงอยู่ มักมีคำอธิบายสังกัดบุคคล ปีที่ได้มา หรือรูปถ่ายเก่าประกอบ ซึ่งจะช่วยเชื่อมเรื่องเล่ากับหลักฐานเชิงรูปธรรม

 

เชิงศรัทธา วัดอินทารามมี “หลวงพ่อคุ้ม” เป็นพระพุทธรูปสำคัญที่ชาวบ้านให้ความเคารพ สันนิษฐานอายุเก่า การสักการะหลวงพ่อคุ้มจึงเป็นเหมือนการทักทายวัด ทั้งยังสะท้อนสายสัมพันธ์ระหว่างพุทธศิลป์กับชุมชนริมน้ำ ผู้แสวงบุญและนักเดินทางที่ตั้งใจแวะวัดจึงมักเริ่มจากมณฑปหลวงพ่อคุ้ม ก่อนเดินชมพื้นที่อื่นๆ ของวัด

 

อีกมุมที่ไม่ค่อยถูกพูดถึงในเว็บท่องเที่ยวเชิงสั้น คือ “พิพิธภัณฑ์วัดอินทาราม” ซึ่งรวบรวมของพื้นบ้าน เครื่องมือไร่นา เครื่องใช้ริมน้ำ ตลอดจนวัตถุที่เกี่ยวข้องกับวัดและชุมชน การเดินชมแบบค่อยๆ อ่านป้ายคำบรรยายจะช่วยให้เห็นว่า บ้านสร้าง–บางยางเป็นพื้นที่ที่วัฒนธรรมริมน้ำหล่อเลี้ยงวิถีผู้คนอย่างไร ใครที่พกสมุดเล็กๆ ไปด้วย แนะนำให้จดความทรงจำและคำบอกเล่าที่ได้คุยกับผู้ดูแลไว้ จะกลับมาเป็นแหล่งอ้างอิงท้องถิ่นชั้นดีในอนาคต

 

ความเป็น “วัดริมบางปะกง” ทำให้ศาลาท่าน้ำของวัดเป็นจุดนั่งพักสายลม ถ่ายภาพ หรือรอเรือของชุมชนที่ยังสัญจรในบางช่วงฤดูกาล น้ำขึ้นน้ำลงและแสงบ่ายแก่ๆ สะท้อนเงาไม้ลงผิวน้ำ เป็นภาพเรียบง่ายที่ถอดเสียงได้ว่า พื้นที่นี้ยังหายใจด้วยจังหวะเก่าที่ไม่รีบร้อนนัก

 

งานบุญของวัดก็ยังเดินตามปฏิทิน—ตั้งแต่ทำบุญใหญ่กลางพรรษา ไปจนถึงกฐินปลายปี ซึ่งช่วยคงแรงร่วมมือของคนในหมู่บ้านเอาไว้ ถ้ามาตรงกับช่วงทอดกฐิน จะได้เห็นความพร้อมเพรียงของขบวนศรัทธา การตกแต่งต้นกฐิน และรอยยิ้มของผู้เฒ่าผู้แก่ริมตลิ่งที่คอยรับแขก

 

วิธีการเดินทาง หากขับรถจากกรุงเทพฯ เส้นที่คุ้นมือคือออกฉะเชิงเทราแล้วต่อทางหลวงหมายเลข 319 เข้าบ้านสร้าง จากตัวอำเภอจึงเลี้ยวเข้าสายรองไปตำบลบางยาง ระยะทางช่วงท้ายจะเป็นถนนชนบทคดโค้งเลียบพื้นที่เกษตรและริมน้ำ แนะนำตรวจสภาพฝนและระดับน้ำก่อนเดินทาง โดยเฉพาะช่วงปลายฝนที่อาจมีน้ำหลากตามฤดูกาล

 

ถ้าไม่อยากขับรถ ระยะนี้รถไฟสายตะวันออกของการรถไฟฯ ก็ยังเป็นตัวเลือกที่โรแมนติกพอสมควร ลง “สถานีบ้านสร้าง” แล้วต่อรถในพื้นที่ไปวัด ระยะทางไม่ไกลนัก การนั่งรถไฟจะทำให้เห็นภาพชนบทฉะเชิงเทรา–ปราจีนบุรีต่อเนื่องกัน และถ้าโชคดีอาจได้เวลาที่พอดีกับแดดเช้าอ่อนๆ ตลอดทาง

 

ฤดูกาลที่เหมาะ แนะนำปลายฝนต้นหนาวถึงฤดูหนาว ตอนแดดไม่จัด ลมแม่น้ำเย็นพอดี ใครถ่ายภาพควรเตรียมฟิลเตอร์กันแดดและผ้าเช็ดเลนส์ เพราะละอองชื้นจากน้ำอาจทำให้กระจกหน้ากล้องขุ่นได้ง่าย

 

สำหรับมารยาทการเข้าชม โปรดแต่งกายสุภาพ งดส่งเสียงดังในเขตมณฑลหรือขณะพระภิกษุกำลังประกอบศาสนกิจ หากต้องการเก็บภาพในพิพิธภัณฑ์หรือใกล้วัตถุโบราณ ควรขออนุญาตและหลีกเลี่ยงการใช้แฟลช

 

ท้ายที่สุด วัดอินทารามเป็นบทเรียนเล็กๆ ว่า พื้นที่ที่ดูธรรมดาอาจซ่อนร่องรอยประวัติศาสตร์ระดับชาติไว้แนบชิดกับชีวิตชุมชน เรื่องเล่าร.ศ.127 และเรื่องหอนั่ง–โบสถ์เก่า ไม่เพียงเพิ่มมิติให้วัด แต่ยังชวนให้เราถ่อมตนต่อเวลาและน้ำที่พาเรื่องจากต้นน้ำสู่วัดริมฝั่งนี้อย่างเงียบๆ

 

 

ตอบ: อยู่หมู่ 5 ตำบลบางยาง ริมแม่น้ำบางปะกง จากตัวอำเภอขับรถต่อเข้าถนนท้องถิ่นไม่นานก็ถึง

 

ตอบ: หลักๆ คือ “หลวงพ่อคุ้ม” ภายในมณฑป และสามารถชมพิพิธภัณฑ์วัดซึ่งมีของพื้นบ้านและของเก่าที่เกี่ยวกับวัดและชุมชน

 

ตอบ: เอกสารกลางยืนยันการเสด็จประพาสมณฑลปราจีน ร.ศ.127 แน่ชัด ส่วนการแวะที่วัดอินทารามเป็นรายชื่อเฉพาะยังอยู่ในชั้นคำบอกเล่าท้องถิ่น ควรตรวจดูหลักฐานในพื้นที่/พิพิธภัณฑ์วัดประกอบ

 

ตอบ: ได้ นั่งรถไฟสายตะวันออกลง “สถานีบ้านสร้าง” แล้วต่อรถในพื้นที่อีกช่วงสั้นๆ

 

ตอบ: ปลายฝนถึงฤดูหนาว อากาศสบาย แสงสวย น้ำไม่แรงเกิน เหมาะกับการนั่งพักริมน้ำและถ่ายภาพ