หลุมเมือง

โบราณสถานหลุมเมือง ตั้งอยู่ในซอยเทศบาล 10 ตำบลศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี เป็นสถานที่ลึกลับที่ยังคงทิ้งคำถามแก่ผู้คนมาจนถึงปัจจุบัน ลักษณะเป็นหลุมทรงกระบอกจำนวนหลายสิบหลุมที่ขุดเจาะลงไปในพื้นศิลาแลงอย่างเป็นระเบียบ แต่ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าสร้างขึ้นเมื่อใด หลุมบางแห่งยังคงสมบูรณ์ ส่วนบางหลุมถูกดินทับหรือชำรุดไปตามกาลเวลา

 

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเคยเสด็จทอดพระเนตรเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2451 และได้มีพระราชสันนิษฐานว่า หลุมเหล่านี้อาจเป็นที่โขลกปูนซึ่งใช้สำหรับการทำลวดลายตกแต่งปรางค์ปราสาท อันเป็นศิลปกรรมที่สำคัญของสมัยโบราณ ขณะเดียวกันคำบอกเล่าของชาวบ้านรุ่นเก่าได้ถ่ายทอดอีกภาพหนึ่งว่า หลุมเมืองอาจเป็นสถานที่ใช้เล่นกีฬาพื้นบ้านที่เรียกว่า “การเล่นหลุมเมือง” โดยมีลักษณะการละเล่นคล้ายการหยอดเบี้ยหรือก้อนหินลงหลุม ผลัดกันเล่นเพื่อความสนุกสนาน แม้คำบอกเล่านี้อาจจะเกิดขึ้นภายหลัง แต่ก็สะท้อนถึงความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนกับสถานที่ได้อย่างน่าสนใจ

 

หลุมเมืองมีขนาดโดยเฉลี่ยเส้นผ่านศูนย์กลางราวสี่สิบเซนติเมตร ความลึกประมาณห้าสิบเซนติเมตร และแต่ละหลุมห่างกันราวหนึ่งเมตร ลักษณะการเรียงตัวเป็นแนวหรือเป็นตาราง ทำให้หลายคนเปรียบเหมือน “เตาขนมครก” ข้อมูลเรื่องจำนวนหลุมยังไม่ตรงกัน บางแหล่งบอกว่ามีประมาณสี่สิบแปดหลุม ขณะที่บางแหล่งระบุว่ามีมากกว่าหนึ่งร้อยหลุม ความไม่สอดคล้องเหล่านี้จึงยิ่งเพิ่มความลึกลับให้กับสถานที่มากขึ้น

 

แม้ยังไม่มีการศึกษาทางโบราณคดีเชิงวิชาการที่ยืนยันชัดเจน แต่หลุมเมืองก็ถือเป็นหลักฐานสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาและวิถีชีวิตของผู้คนในอดีต ความสำคัญของมันไม่ได้อยู่เพียงแค่ปริศนาว่าใช้ทำอะไร แต่ยังอยู่ที่การเป็นพื้นที่เชื่อมโยงประวัติศาสตร์กับตำนานท้องถิ่น เป็นสถานที่ที่เปิดโอกาสให้ผู้มาเยือนได้เรียนรู้ทั้งด้านศิลปกรรม วัฒนธรรม และเรื่องเล่าพื้นบ้าน

 

การเดินทางมายังหลุมเมืองสามารถเริ่มต้นจากที่ว่าการอำเภอศรีมหาโพธิแล้วมุ่งหน้าไปทางบ้านโคกขวางประมาณหนึ่งกิโลเมตรครึ่ง ก่อนเลี้ยวเข้าซอยเทศบาล 10 ซึ่งเป็นถนนสายเล็กในชุมชน ปัจจุบันสถานที่ยังเปิดให้ผู้สนใจเข้าชมได้ แต่ควรติดต่อสอบถามกับเทศบาลตำบลศรีมหาโพธิหรือหน่วยงานท่องเที่ยวในพื้นที่เพื่อความสะดวกและปลอดภัย

 

หลุมเมืองจึงเป็นโบราณสถานที่ไม่ได้มีเพียงคุณค่าทางกายภาพ แต่ยังเป็นเวทีให้คนรุ่นหลังได้จินตนาการและค้นคว้าความหมายของอดีตที่ยังไม่ถูกเขียนจบ ความลึกลับที่ยังไม่มีคำตอบนี้เองคือเสน่ห์ที่ทำให้ผู้มาเยือนต่างอยากก้าวเข้ามาสัมผัส

 

 

ยังไม่มีหลักฐานโบราณคดียืนยันแน่ชัด

 

ข้อมูลบางแหล่งบอกว่าประมาณ 48 หลุม แต่บางแหล่งบอกว่ามีมากกว่า 100 หลุม

 

มีทั้งพระราชสันนิษฐานว่าใช้โขลกปูน และคำบอกเล่าว่าเป็นสนามการละเล่นพื้นบ้าน

 

สามารถเข้าชมได้ แต่ควรติดต่อหน่วยงานท้องถิ่นก่อนเพื่อความสะดวก

 

เป็นโบราณสถานที่สะท้อนทั้งประวัติศาสตร์และตำนานท้องถิ่น เป็นแหล่งเรียนรู้และเสริมคุณค่าทางวัฒนธรรมของจังหวัดปราจีนบุรี