ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จังหวัดจันทบุรี ตั้งอยู่บนถนนท่าหลวง บริเวณด้านหน้าค่ายตากสิน เป็นศาลที่มีความสำคัญทั้งในด้านประวัติศาสตร์และความเชื่อของประชาชนในจังหวัดจันทบุรีและจังหวัดใกล้เคียง อาคารศาลมีลักษณะเป็นรูปเก้าเหลี่ยม หลังคาเป็นรูปพระมาลาหรือหมวกยอดแหลม ภายในประดิษฐานพระบรมรูปของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เพื่อให้ประชาชนสามารถมาสักการะและสร้างความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและครอบครัว

 

ในอดีต ศาลแห่งนี้เป็นเพียงศาลไม้เล็ก ๆ อยู่ด้านข้างศาลหลักเมือง ต่อมาในสมัยของ ม.จ.สฤษดิเดช ชยางกูร สมุหเทศาภิบาลมณฑลจันทบุรี ได้สร้างศาลใหม่ขึ้นเมื่อปี 2463 บริเวณด้านหน้าค่ายทหารกองพันนาวิกโยธิน ซึ่งอยู่คนละฝั่งกับศาลหลักเมือง ศาลใหม่สร้างด้วยคอนกรีตเป็นรูปสี่เหลี่ยมจตุรมุข มีบันไดด้านหน้าและด้านข้างสามทาง โดยกรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบ สำหรับภายในศาลนั้นเป็นที่ประดิษฐานเทวรูปซึ่งเป็นเทพเจ้าประจำพระองค์ของสมเด็จพระเจ้าตากสิน ไม่มีพระบรมรูปของพระเจ้าตากสินเหมือนในปัจจุบัน

 

ต่อมาในปี 2534 ข้าราชการ พ่อค้า และประชาชนชาวจันทบุรีได้ร่วมกันบริจาคเงินสร้างศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชขึ้นใหม่เคียงคู่กับศาลเดิม ศาลใหม่มีลักษณะเป็นรูปเก้าเหลี่ยม สร้างด้วยหินอ่อน หลังคาเป็นรูปพระมาลายอดแหลม สูงจากพื้นถึงยอด 16.9 เมตร ประดับด้วยลวดลายทองอร่าม ยอดบนสุดเป็นฉัตรทองคำเก้าชั้น ภายในศาลมีพระบรมรูปของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชหล่อด้วยทองเหลืองรมดำ ประทับนั่งทรงเมือง ผนังภายในประดับลายไทยพุ่มข้าวบิณฑ์อย่างวิจิตรบรรจง

 

ทุกวันที่ 28 ธันวาคมของทุกปี ซึ่งตรงกับวันคล้ายวันเสด็จขึ้นครองราชย์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จะมีการจัดพิธีทำบุญตักบาตรและถวายเครื่องราชสักการะ เพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์ทรงกอบกู้เอกราชให้แก่แผ่นดินไทย

 

ศาลหลักเมืองจันทบุรีตั้งอยู่บนถนนท่าหลวง ตรงข้ามกับศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช แม้ว่าจะไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าสร้างขึ้นเมื่อใด แต่สันนิษฐานว่าศาลหลักเมืองเดิมอาจถูกสร้างขึ้นโดยสมเด็จพระเจ้าตากสินในช่วงที่เสด็จเข้าจันทบุรีเมื่อปี 2310 เพื่อใช้เมืองนี้เป็นที่รวบรวมไพร่พลและเสบียงอาหารสำหรับกอบกู้กรุงศรีอยุธยา ตัวศาลเดิมน่าจะสร้างด้วยศิลาแลง ซึ่งยังคงปรากฏร่องรอยให้เห็นอยู่แต่ก็ชำรุดไปมาก จนไม่สามารถระบุรูปทรงเดิมได้อย่างชัดเจน ในปี 2524 ได้มีการสร้างหลักเมืองและตัวศาลใหม่ รวมถึงการบูรณะตัวอาคารและปรับภูมิทัศน์โดยรอบให้เหมาะสม

 

พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชตั้งอยู่ในบริเวณสวนสาธารณะสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชหรือสวนสาธารณะทุ่งนาเชย ถนนท่าหลวง เยื้องกับศาลากลางจังหวัด ริมถนนเลียบเนิน สวนสาธารณะมีเนื้อที่ประมาณ 300 ไร่ ภายในมีการขุดบึงล้อมรอบซึ่งใช้เป็นที่เพาะพันธุ์ปลาโดยสำนักงานประมงจังหวัด เกาะกลางบึงประดิษฐานพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงม้าพร้อมทหารคู่พระทัยทั้งสี่ ได้แก่ พระเชียงเงิน หลวงพิชัยอาสา หลวงพรหมเสนา และหลวงราชเสน่หา เพื่อเป็นอนุสรณ์สถานที่ระลึกถึงการกอบกู้เอกราชของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช โดยจังหวัดจันทบุรีถูกเลือกเป็นจุดรวบรวมกำลังพลและเสบียงในการฟื้นฟูอิสรภาพของกรุงศรีอยุธยา

 

ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและพระบรมราชานุสาวรีย์ในจันทบุรีไม่เพียงแต่เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ แต่ยังเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวจันทบุรีที่แสดงถึงความรักชาติและความภักดีต่อพระมหากษัตริย์ ผู้มาเยือนสามารถชื่นชมสถาปัตยกรรมที่งดงามและความประณีตในการสร้างสรรค์ลวดลายไทย รวมทั้งเข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนาและประเพณีที่จัดขึ้นทุกปีเพื่อรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

 

ศาลและพระบรมราชานุสาวรีย์แห่งนี้จึงเป็นทั้งสัญลักษณ์ทางประวัติศาสตร์และสถานที่สักการะที่สำคัญ เป็นจุดเชื่อมโยงระหว่างอดีตและปัจจุบัน ทำให้ผู้คนที่มาเยือนทั้งชาวไทยและนักท่องเที่ยวต่างชาติได้เรียนรู้เรื่องราวของวีรกรรมอันยิ่งใหญ่ของพระองค์และความสำคัญของจังหวัดจันทบุรีในการกอบกู้เอกราชไทย