วังสวนบ้านแก้ว

วังสวนบ้านแก้ว ตั้งอยู่ในจังหวัดจันทบุรี เป็นพระราชฐานของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 สะท้อนถึงวิถีชีวิตเรียบง่ายและพระราชกรณียกิจที่มุ่งสร้างประโยชน์แก่ประชาชน ปัจจุบันวังสวนบ้านแก้วตั้งอยู่ในพื้นที่มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี เปิดเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และธรรมชาติให้ประชาชน นักศึกษา และนักท่องเที่ยวได้เข้าชมและศึกษาหาความรู้ วังสวนบ้านแก้วถูกสร้างขึ้นหลังจากที่สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีได้ออกจากพระตำหนักวังสระปทุมในปี พ.ศ. 2493 เพื่อมีที่ประทับส่วนพระองค์และเป็นสถานที่พักผ่อนท่ามกลางธรรมชาติ โดยพระองค์ทรงพระราชหฤทัยอ่อนโยนและไม่ต้องการรบกวนสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีในการประทับวังสระปทุมนานเกินควร พระองค์จึงมีพระราชประสงค์ที่จะมีพระตำหนักและสวนส่วนพระองค์ในจังหวัดจันทบุรี การก่อสร้างวังสวนบ้านแก้วเป็นไปด้วยความประหยัด แต่คงคุณภาพสูง พระองค์ทรงจ้างช่างชาวจีนสอนข้าราชบริพารในการทำอิฐเผาและกระเบื้องมุงหลังคา ใช้อิฐขนาดใหญ่คุณภาพดีที่มีสัญลักษณ์ ส.บ.ก. เฉพาะสำหรับก่อสร้างวังสวนบ้านแก้ว และไม้สักทองในการสร้างพระตำหนักแต่ละหลัง เพื่อความทนทานและสวยงามตลอดกาล

 

วังสวนบ้านแก้วประกอบด้วยพระตำหนักและเรือนพักหลายหลัง พระตำหนักใหญ่หรือพระตำหนักเทาเป็นอาคารครึ่งตึกครึ่งไม้สไตล์ยุโรป ทาสีเทา ชั้นบนเป็นห้องพระบรรทมของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี มีเฉลียงทอดพระเนตรทัศนียภาพรอบวัง สามารถเห็นลำคลองบ้านแก้วไหลผ่านและทิวทัศน์รอบ ๆ วังได้อย่างงดงาม พระตำหนักดอนแคหรือพระตำหนักแดงเป็นอาคารไม้สักสองชั้น ทาสีแดง มีสระน้ำใหญ่ด้านหลัง และปัจจุบันใช้เป็นพิพิธภัณฑ์วัฒนธรรมท้องถิ่น จัดแสดงข้อมูลด้านภูมิศาสตร์ จันทบุรี ดนตรีและนาฏศิลป์ ขุดพลอยและภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมถึงการจัดแสดงเครื่องใช้ส่วนพระองค์ของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีที่สะท้อนวิถีชีวิตเรียบง่ายและความประหยัด

 

เรือนพักภายในวังมีหลายหลัง ได้แก่ เรือนเทา ซึ่งเป็นเรือนไม้ชั้นเดียวทาสีเทายกใต้ถุนสูง ใช้เป็นที่ประทับระหว่างการก่อสร้างพระตำหนักใหญ่ เรือนแดงเป็นเรือนไม้ชั้นเดียวทาสีแดง ใช้เป็นบ้านพักของข้าหลวงที่ตามเสด็จมาจากกรุงเทพ เรือนเขียวเป็นเรือนไม้ชั้นเดียวทาสีเขียว ใช้เป็นสำนักงานของผู้ที่มาติดต่อขอเข้าชมวังสวนบ้านแก้ว และศาลากลมหรือซุ้มดอกเห็ด ซึ่งเป็นศาลาทรงกลมรูปดอกเห็ด มีทางเข้า 2 ทางในอดีตใช้เป็นที่เสวยพระสุธารสชา นอกจากนี้วังสวนบ้านแก้วยังมีสวนส่วนพระองค์ทั้งสวนผลไม้และสวนดอกไม้ โดยสวนผลไม้ก่ออิฐถือปูนรอบบริเวณเพื่อเลี้ยงเป็ด ห่าน ไก่ และนกหงส์หยก ส่วนสวนดอกไม้มีสระน้ำสำหรับเลี้ยงเต่าและปลา สะท้อนถึงพระราชหฤทัยที่ทรงรักธรรมชาติและการสร้างสภาพแวดล้อมที่สงบเงียบเพื่อการพักผ่อน

 

วังสวนบ้านแก้วมีความสำคัญด้านประวัติศาสตร์ เนื่องจากเป็นสถานที่ที่สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีทรงใช้เวลาในการวางแผนและดำเนินพระราชกรณียกิจ รวมถึงการพระราชทานที่ดินให้รัฐบาลเพื่อจัดตั้งวิทยาลัยครูจันทบุรีในปี พ.ศ. 2515 ด้วยพระราชปณิธานในการสนับสนุนการศึกษาและสร้างโอกาสให้ประชาชนในจังหวัดจันทบุรีได้เข้าถึงการศึกษา การสละวังสวนบ้านแก้วเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงพระมหากรุณาธิคุณและความมุ่งมั่นในการสร้างประโยชน์ต่อสังคม

 

วังสวนบ้านแก้วยังเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ภายในมหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณีมีพื้นที่ป่าธรรมชาติขนาด 50 ไร่ จัดเป็นเส้นทางศึกษาธรรมชาติทั้งทางบกระยะทาง 440 เมตร และทางน้ำระยะทาง 700 เมตร ให้ผู้เข้าชมได้เรียนรู้ระบบนิเวศ การอนุรักษ์พันธุกรรมพืช และความหลากหลายทางชีวภาพ นอกจากนี้ยังสามารถเข้าร่วมกิจกรรมเชิงประสบการณ์เกี่ยวกับพืชและสัตว์ เช่น การดูแลสวนผลไม้ การเลี้ยงสัตว์เลี้ยงในสวน และการสังเกตพันธุ์พืชและสัตว์ท้องถิ่น ซึ่งช่วยให้ผู้เข้าชมตระหนักถึงความสำคัญของการรักษาสิ่งแวดล้อมและความหลากหลายทางชีวภาพ

 

การเข้าชมวังสวนบ้านแก้วไม่เพียงแต่เป็นการท่องเที่ยว แต่ยังเป็นโอกาสในการเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม และธรรมชาติอย่างครบวงจร นักท่องเที่ยวสามารถเดินชมพระตำหนักและเรือนพัก ศึกษาการจัดสวนและสถาปัตยกรรมแบบยุโรปที่ประยุกต์เข้ากับสภาพแวดล้อมไทย เดินศึกษาธรรมชาติทั้งทางบกและทางน้ำ เพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับพันธุ์พืชและสัตว์ท้องถิ่นอย่างใกล้ชิด รวมถึงสามารถศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับพระราชประวัติ พระราชกรณียกิจ และวิถีชีวิตของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี

 

วังสวนบ้านแก้วเปิดให้เข้าชมทุกวันจันทร์ถึงศุกร์ เวลา 08.30-16.30 น. สำหรับวันเสาร์และอาทิตย์ การเข้าชมหมู่คณะควรติดต่อสำนักงานล่วงหน้าเพื่อการจัดการที่สะดวก สามารถติดต่อได้ที่สำนักศิลปวัฒนธรรมและพัฒนาชุมชน มหาวิทยาลัยราชภัฏรำไพพรรณี โทรศัพท์ 0 3947 1064 หรือ 0 3931 9111 ต่อ 7000-1 การเข้าชมวังสวนบ้านแก้วไม่เพียงแต่ให้ความเพลิดเพลินและความรู้ แต่ยังสร้างแรงบันดาลใจในการรักษาประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมไทยให้คงอยู่สืบไป

 

ด้วยความสำคัญทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และธรรมชาติ วังสวนบ้านแก้วจึงเป็นสถานที่สำคัญที่ผสมผสานระหว่างความงดงามทางสถาปัตยกรรม ความสง่างามของพระราชกรณียกิจ ความเรียบง่ายและประหยัดอย่างมีคุณค่า รวมทั้งการเชื่อมโยงกับธรรมชาติอย่างกลมกลืน ทุกการเยี่ยมชมวังสวนบ้านแก้วจึงเป็นประสบการณ์ที่สมบูรณ์แบบทั้งในด้านการศึกษา การเรียนรู้ และการท่องเที่ยว ทำให้วังสวนบ้านแก้วเป็นหนึ่งในมรดกที่สำคัญของจังหวัดจันทบุรีและประเทศไทยอย่างแท้จริง