สวนรุกขชาติมวกเหล็ก

สวนรุกขชาติมวกเหล็ก และน้ำตกมวกเหล็ก อยู่ห่างจากสระบุรีประมาณ 37 กิโลเมตร ไปตามถนนมิตรภาพ ทางเข้าซ้ายมือตรงข้ามกับร้านขายผลิตภัณฑ์ขององค์การส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย (อ.ส.ค.) สวนรุกขชาตินี้มีเนื้อที่ 375 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ระหว่างอำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี กับอำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา

 

มีลำธารซึ่งมาจากต้นน้ำในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ไหลผ่านลงสู่แม่น้ำป่าสัก ซึ่งเป็นเส้นกั้นเขตระหว่างสองจังหวัดดังกล่าว ในลำธารมีแก่งหินลดหลั่น เป็นน้ำตกชั้นเล็ก ๆ บริเวณสองฟากของลำธารมีสะพานแขวน และพันธุ์ไม้ดอก ไม้ประดับต่าง ๆ

 

ประวัติความเป็นมาเดิม เป็นสถานีทดลองปลูกพรรณไม้ของกรมป่าไม้ จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2497 ได้จัดตั้งเป็นวนอุทยานมวกเหล็ก เพื่ออนุรักษ์พรรณไม้ในพื้นที่ป่าดงพญาเย็น ซึ่งเป็นผืนป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์ในอดีต จะสังเกตุเห็นได้จากสภาพป่าในบริเวณสวนรุกขชาติมวกเหล็กที่ยังคงมีพรรณไม้ ขนาดใหญ่หลงเหลืออยู่เป็นจำนวนมาก

 

ต่อมามีการปรับปรุงส่วนราชการเพื่อความเหมาะสมจึง และเปลี่ยนชื่อเป็นสวน รุกขชาติมวกเหล็ก เพื่อทำหน้าที่ในด้านการอนุรักษ์และปลูกรวบรวมพรรณไม้เพื่อการศึกษาวิจัย และใช้เป็นสถานที่สำหรับพักผ่อนหย่อนใจของประชาชน 

 

สวนรุกขชาติมวกเหล็ก มีพื้นที่ประมาณ 115 ไร่ ตั้งอยู่ในเขตตำบลมิตรภาพ อำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี และ ตำบลพญาเย็น อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา โดยมีลำธารน้ำตกมวกเหล็กซึ่งมีต้นกำเนิดมาจากอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่เป็นแนว แบ่งเขตตามธรรมชาติและไหลผ่านตอนกลางของพื้นที่ ปัจจุบันสวนรุกขชาติมวกเหล็ก

 

เป็นหน่วยงานที่อยู่ในความรับผิดชอบของ สำนักหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สวนรุกขชาติมวกเหล็กเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญและเป็นที่รู้จักกันดี จนได้รับการประกาศให้เป็นแหล่งธรรมชาติอันควรอนุรักษ์ให้เป็นมรดกท้องถิ่น ลำดับที่ 63 จากจำนวน 236 แห่ง ในพื้นที่ 62 จังหวัดทั่วประเทศ ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2532 จำนวนนักท่องเที่ยวที่มาใช้บริการมีปีละกว่า 3 แสนคน และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง จุดเด่นที่น่าสนใจ ได่แก่

 

น้ำตกมวกเหล็ก ตั้งอยู่บริเวณตอนกลางของพื้นที่ เป็นน้ำตกที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยวทั่วไป มีต้นกำเนิดมาจากป่าในเขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ มีน้ำไหลตลอดปีและเป็นแนวแบ่งเขตตามธรรมชาติระหว่างจังหวัดสระบุรีกับ จังหวัดนครราชสีมา บริเวณสองฝั่งลำธารมีพรรณไม้นานาชนิดขึ้นอยู่เป็นจำนวนมากเช่น โสกน้ำ ไคร้ย้อย พะวา บางชนิดมีขนาดสูงใหญ่อายุกว่า 100 ปี เช่น ยางนา ตะเคียนทอง กระบาก มะหาด สามารถนั่งพักผ่อนชมน้ำตกหรือลงเล่นน้ำได้ตลอดทั้งวัน 

 

สะพานมวกเหล็ก-ปากช่อง มีลักษณะเป็นสะพานแขวนข้ามลำธารมวกเหล็กเชื่อมอำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี กับ อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งมีอยู่ 2 แห่ง ทางด้านเหนือและใต้ของน้ำตกมวกเหล็ก นักท่องเที่ยวสามารถชมธรรมชาติและถ่ายภาพของน้ำตกมวกเหล็กจากสะพานได้อย่าง สวยงาม 

 

สวนสักทอง เป็นสวนป่าไม้สักทอง(Tectona grandis L.f.) ที่ได้ปลูกขึ้นตั้งแต่ระยะเริ่มแรกที่เป็นสถานีทดลองปลูกพรรณไม้ มีอายุกว่า 50 ปี เป็นสวนป่าไม้สักทองที่มีลักษณะดี สมควรอนุรักษ์ไว้เป็นแม่พันธุ์ในการเก็บเมล็ดขยายพันธุ์ 

 

ปฏิมากรรมรากไม้ เป็นการสร้างสรรของธรรมชาติที่ทำให้ ต้นไม้ต้องปรับตัวและสร้างความมั่นคงแข็งแรงให้กับตัวเองในภาวะที่ต้องขึ้น อยู่ริมน้ำที่เปราะบางต่อการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ เช่น ลมพายุ การไหลบ่าของน้ำในฤดูฝน ต้นไม้ต้องสร้างระบบรากที่แผ่ขยายเพื่อยึดเกาะดินที่อ่อนนุ่มไม่แข็งแรงให้ สามารถทรงตัวและดำรงชีวิตอยู่ได้