วัดม่อนจำศีล

วัดพระธาตุม่อนจำศีล ตั้งอยู่บนเนินเขาในเขตตำบลพระบาท อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง เป็นวัดมหานิกายที่มีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน และโดดเด่นด้วยสถาปัตยกรรมแบบพม่าโบราณที่หาชมได้ยากในภาคเหนือของไทย วัดแห่งนี้ไม่เพียงเป็นศูนย์กลางแห่งศรัทธาของพุทธศาสนิกชนเท่านั้น แต่ยังเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างชาวล้านนาและชาวพม่าซึ่งเคยเข้ามาตั้งรกรากและทำการค้าในเมืองลำปางในอดีต

 

ภายในวัดมีเจดีย์ที่สำคัญ 3 องค์ ได้แก่ พระบรมธาตุเจดีย์ทอง เจดีย์อรหันต์แปดทิศ และเจดีย์พระฤๅษี ล้วนสร้างด้วยรูปแบบศิลปะพม่าโบราณอันวิจิตรงดงาม และยังมีวิหารไม้สักอายุกว่า 130 ปีที่สร้างขึ้นจากฝีมือช่างจากเมืองมัณฑะเลย์ ประเทศพม่า ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบไทใหญ่ที่หาชมได้ยาก

 

จุดเด่นสำคัญอีกแห่งของวัดคือ “หลวงพ่อทันใจ” พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่เชื่อกันว่าสามารถบันดาลพรได้อย่างรวดเร็ว ผู้ศรัทธาจึงมักเดินทางมาขอพรและอธิษฐานต่อองค์พระ ด้วยความเชื่ออันแรงกล้าในอิทธิฤทธิ์และบารมีของพระพุทธรูปที่สร้างสำเร็จภายในวันเดียว

 

ประวัติความเป็นมาของวัดพระธาตุม่อนจำศีลมีตำนานเล่าขานกันว่า เมื่อกว่า 1,700 ปีที่ผ่านมา เจ้าหลวงคำใหญ่แห่งเมืองกุกะนคร ประเทศพม่า ได้พ่ายแพ้สงครามและหนีภัยมาจำศีลบน “ม่อน” หรือเนินเขาแห่งนี้ เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้ทหาร 542 นายที่เสียชีวิตจากการสู้รบ นับแต่นั้นมา สถานที่แห่งนี้จึงกลายเป็นแหล่งปฏิบัติธรรมเรื่อยมา

 

ในช่วงปลายรัชกาลที่ 4 ถึงต้นรัชกาลที่ 5 คหบดีชาวพม่านามว่า พ่อเลี้ยงประกาศิริ และหมิ่นใหม่ตะก๋า ได้ร่วมกันบูรณะและสร้างวัดให้กลับมางดงามอีกครั้ง โดยการนำช่างฝีมือจากมัณฑะเลย์มาสร้างเจดีย์ กำแพงแก้ว วิหารไม้สัก และซุ้มประตูแบบพม่า ส่งผลให้วัดม่อนจำศีลกลายเป็นวัดพม่าที่มีความงดงามโดดเด่นที่สุดแห่งหนึ่งในภาคเหนือ

 

พระบรมธาตุเจดีย์องค์ใหญ่ของวัดนี้เชื่อกันว่าเป็นที่บรรจุพระเกศาธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตัวเจดีย์มีลักษณะเด่นตามแบบพม่า คือยอดทรงกรวยประดับโมเสกสีทอง มีรูปปั้นนรสิงห์ซึ่งเป็นสัตว์ในป่าหิมพานต์ตั้งอยู่รอบฐานเจดีย์

 

นอกจากเจดีย์ทอง ยังมีเจดีย์อรหันต์แปดทิศ ซึ่งมีพระพุทธรูปประจำทิศทั้งแปดองค์ล้อมรอบในรูปแบบฐานแปดเหลี่ยม และเจดีย์พระฤๅษีที่สร้างขึ้นเพื่อระลึกถึงฤๅษีอูส่วยหล่า ผู้เคยมาจำศีลและรักษาผู้ป่วยด้วยสมุนไพรและมนตราในอดีต

 

วิหารไม้สักของวัดมีความโดดเด่นด้านสถาปัตยกรรมที่ผสมผสานระหว่างศิลปะพม่าและล้านนา โดยเฉพาะหลังคาทรงจั่วซ้อนชั้นแบบ “สองคอ สามชาย” และไม้แกะสลักลวดลายวิจิตร ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปมัณฑะเลย์ 3 องค์สีขาว ห่มจีวรทอง พร้อมงานประดับกระจกและแกะสลักไม้ที่งดงามตระการตา

 

วัดพระธาตุม่อนจำศีลยังมีวิหารพระเจ้าทันใจที่สร้างคร่อมตอไม้โบราณขนาดใหญ่ โดยเป็นที่ประดิษฐานพระเจ้าทันใจองค์สำคัญที่พุทธศาสนิกชนเลื่อมใสศรัทธาเป็นอย่างยิ่ง นอกจากนี้ ยังมีซุ้มประตูโขงโบราณที่ถือเป็นมรดกหายากของวัดในภาคเหนือ

 

พื้นที่ของวัดในอดีตเคยครอบคลุมกว่า 300 ไร่ แต่ปัจจุบันเหลือพื้นที่เพียง 70 ไร่ 98 ตารางวา เนื่องจากการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของรัฐ เช่น การขุดคลองชลประทาน ทำให้เกิดการแบ่งแยกเขตวัด

 

ภายในวัดยังมีโครงการเพื่อสาธารณประโยชน์และการศึกษาธรรมะมากมาย เช่น คลินิกแพทย์แผนไทย สถานบันโพธิ์อาตม์ สำนักเรียนพระอภิธรรม และโรงเรียนพระปริยัติธรรมสำหรับสามเณร ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงบทบาทของวัดในฐานะศูนย์กลางของชุมชนทั้งด้านจิตใจ สุขภาพ และการศึกษา

 

ในทุกปี วัดจัดประเพณีสำคัญ เช่น ประเพณีสรงน้ำพระธาตุในเดือน 7 เป็งล้านนา และประเพณีตักบาตรเทโวในช่วงออกพรรษา โดยมีพุทธศาสนิกชนเข้าร่วมอย่างเนืองแน่น

 

การเดินทางมายังวัดพระธาตุม่อนจำศีลสะดวกสบาย สามารถใช้ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1 และทางหลวงชนบทหมายเลข 7075 พื้นที่วัดตั้งอยู่ใกล้กับวิทยาลัยสารพัดช่างลำปาง ห่างจากตัวเมืองเพียง 3 กิโลเมตร

 

วัดพระธาตุม่อนจำศีลจึงมิใช่เพียงแค่สถานที่ศักดิ์สิทธิ์สำหรับกราบไหว้บูชา แต่ยังเป็นสมบัติล้ำค่าของเมืองลำปางที่รวบรวมไว้ทั้งศิลปะ ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมล้านนา-พม่าไว้อย่างครบถ้วน สมควรแก่การอนุรักษ์และเผยแพร่ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาและสักการะต่อไป