ทุ่งทะเลหลวง

ทุ่งทะเลหลวง จังหวัดสุโขทัย เป็นหนึ่งในโครงการด้านน้ำที่สำคัญของจังหวัดที่มีทั้งความสวยงามทางธรรมชาติและคุณค่าต่อชุมชนอย่างยิ่ง พื้นที่แห่งนี้ตั้งอยู่บริเวณตำบลบ้านกล้วยและตำบลปากแคว อำเภอเมืองสุโขทัย ครอบคลุมเนื้อที่กว่า 7,070 ไร่ โดยแบ่งเป็นผืนน้ำขนาดใหญ่จำนวน 3,755 ไร่ ซึ่งสามารถกักเก็บน้ำได้ถึง 32.40 ล้านลูกบาศก์เมตร และพื้นที่แผ่นดินอีก 3,495 ไร่ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นที่ตั้งของสถานที่ราชการ ศูนย์รวมพระพุทธศาสนา และศูนย์รวมพันธุ์พืชท้องถิ่นที่ใหญ่ที่สุดของภาคเหนือ การออกแบบพื้นที่กักเก็บน้ำของทุ่งทะเลหลวงมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ สอดคล้องกับแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่มุ่งเน้นการบริหารจัดการน้ำเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมและน้ำแล้งอย่างยั่งยืน นอกจากการเก็บกักน้ำเพื่อใช้ในการเกษตรและการอุปโภคบริโภคแล้ว ทุ่งทะเลหลวงยังทำหน้าที่รองรับน้ำหลากจากทางเหนือและน้ำป่าไหลหลากในช่วงฤดูฝน ทำให้พื้นที่โดยรอบสามารถจัดการน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพและลดความเสียหายจากภัยธรรมชาติได้อย่างมาก

 

ใจกลางของทุ่งทะเลหลวงมีเกาะกลางน้ำรูปหัวใจซึ่งเกิดจากแนวคิดของนายสมศักดิ์ เทพสุทิน เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ บนเกาะกลางน้ำแห่งนี้เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรัตนสิริสุโขทัย ซึ่งเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย สมัยสุโขทัย โดยพระพุทธรูปองค์นี้เคยจมอยู่ในแม่น้ำยมและถูกค้นพบเมื่อ พ.ศ. 2546 การมีพระพุทธรูปประดิษฐานอยู่กลางเกาะไม่เพียงเพิ่มความศักดิ์สิทธิ์ให้กับพื้นที่ แต่ยังสร้างความเป็นศูนย์รวมจิตใจแก่ประชาชนและนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาชมทัศนียภาพอันสวยงาม

 

ทุ่งทะเลหลวงเป็นโครงการแก้มลิงที่เกิดขึ้นตามแนวพระราชดำริเพื่อแก้ไขปัญหาน้ำท่วมและน้ำแล้งซ้ำซากในจังหวัดสุโขทัย โครงการเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2545 โดยใช้บริเวณทะเลหลวงซึ่งเป็นแหล่งเก็บน้ำในอดีตเป็นพื้นที่หลักในการกักเก็บน้ำ การดำเนินงานประกอบด้วยการขุดลอกพื้นที่เดิมและขุดคลองเพื่อผันน้ำเข้ามากักเก็บไว้ในพื้นที่ให้ประชาชนใช้ประโยชน์ ทั้งนี้ยังสามารถรองรับปริมาณน้ำหลากในช่วงฤดูฝนได้อย่างเหมาะสม ทำให้พื้นที่การเกษตรและชุมชนโดยรอบมีความมั่นคงด้านน้ำมากยิ่งขึ้น

 

นอกจากการใช้ประโยชน์ด้านการเกษตรและการจัดการน้ำ ทุ่งทะเลหลวงยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศและแหล่งพักผ่อนหย่อนใจสำหรับประชาชนและนักท่องเที่ยว ด้วยทัศนียภาพธรรมชาติที่กว้างไกลและความสงบของแหล่งน้ำ นักท่องเที่ยวสามารถเดินชมทุ่งน้ำกว้างใหญ่และเกาะกลางน้ำรูปหัวใจได้อย่างเพลิดเพลิน การจัดกิจกรรมต่าง ๆ เช่น งานวันวิสาขบูชาและวันมาฆบูชา ก็ยังเกิดขึ้นที่ทุ่งทะเลหลวง ทำให้พื้นที่แห่งนี้ไม่เพียงเป็นแหล่งกักเก็บน้ำและเกษตรกรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์รวมวัฒนธรรมและศาสนาที่สำคัญของจังหวัดสุโขทัย

 

ในแง่ของความหลากหลายทางชีวภาพ ทุ่งทะเลหลวงมีระบบนิเวศที่อุดมสมบูรณ์ ทั้งสัตว์น้ำและพืชน้ำที่เติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมแบบแหล่งน้ำจืดขนาดใหญ่ พื้นที่รอบ ๆ แหล่งน้ำยังมีพันธุ์พืชท้องถิ่นที่ได้รับการอนุรักษ์ ทำให้ทุ่งทะเลหลวงไม่เพียงเป็นโครงการด้านน้ำที่มีประสิทธิภาพ แต่ยังเป็นพื้นที่อนุรักษ์ธรรมชาติและแหล่งเรียนรู้ทางชีววิทยาและสิ่งแวดล้อมที่สำคัญ

 

โครงการทุ่งทะเลหลวงเป็นตัวอย่างของการผสมผสานระหว่างโครงการสาธารณูปโภคด้านน้ำ การอนุรักษ์ธรรมชาติ และการพัฒนาพื้นที่สาธารณะให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวและศูนย์รวมทางศาสนา ความสวยงามของทิวทัศน์ ผสมกับความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศาสนา ทำให้ทุ่งทะเลหลวงกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและธรรมชาติที่ไม่ควรพลาดเมื่อเดินทางมาสุโขทัย