บ่อเกลือพันปี

บ่อเกลือพันปี หมู่บ้านบ่อโพธิ์ เป็นสถานที่ที่เต็มไปด้วยเรื่องราวทางประวัติศาสตร์และความเชื่อที่เล่าขานสืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคน หมู่บ้านแห่งนี้ตั้งอยู่เหนือสุดของอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก อยู่ในตำบลบ่อโพธิ์ หมู่ที่ 1 ห่างจากตัวอำเภอนครไทยประมาณ 30 กิโลเมตร ห่างจากจังหวัดพิษณุโลกประมาณ 130 กิโลเมตร และอยู่ห่างจากแนวเขตอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย เพียง 15 กิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศของหมู่บ้านบ่อโพธิ์มีความสวยงามและอุดมสมบูรณ์ บ้านเรือนของชาวบ้านตั้งอยู่บนพื้นที่ราบเชิงเขาและริมลำน้ำ โดยมีภูเขาล้อมรอบเป็นปราการธรรมชาติที่งดงาม ลำน้ำเฟี้ยยังคงไหลผ่านหมู่บ้านเป็นเส้นเลือดหล่อเลี้ยงชุมชน สร้างความชุ่มชื้นให้กับผืนแผ่นดินและเป็นเสมือนเส้นทางแห่งการดำรงชีวิตของผู้คนที่นี่

 

ชาวบ้านบ่อโพธิ์ได้เล่าสืบต่อกันมาว่าบ่อเกลือพันปีนั้นเป็นบ่อเกลือธรรมชาติที่มีมาตั้งแต่ก่อนพุทธกาล โดยมีตำนานเล่าว่ากำเนิดขึ้นจากประเพณีบุญบั้งไฟของชาวเมืองเชียงของ ประเทศลาว ความเชื่อดั้งเดิมกล่าวว่าบั้งไฟที่ถูกจุดขึ้นไปหากตกลง ณ ที่ใด สถานที่นั้นจะกลายเป็นบ่อเกลือขึ้นมา เรื่องเล่าขานถึงการทำบั้งไฟด้วยต้นโพธิ์ครั้งหนึ่งได้ปรากฏความอัศจรรย์ เมื่อบั้งไฟตกลงกลางลำน้ำเฟี้ยและปักลึกลงไปในดิน วัดได้ลึกถึง 12 ตาพระองค์ น้ำที่อยู่ในโพรงต้นโพธิ์กลับกลายเป็นน้ำเค็มที่ไหลออกมาไม่เคยแห้งตลอดทั้งปี ผู้คนที่พบเห็นจึงนำมาประกอบอาหาร และตั้งชื่อบ่อน้ำเค็มแห่งนี้ว่า “บ่อโพธิ์” เรื่องราวความอัศจรรย์นี้ได้กลายเป็นตำนานที่ถูกเล่าสืบทอดและผูกพันกับวิถีชีวิตของผู้คนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่

 

ตำนานบ่อเกลือพันปีไม่ได้เพียงแต่เป็นเรื่องเล่า หากยังมีความเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ในยุคสมัยพ่อขุนบางกลางท่าว เจ้าเมืองบางยาง ซึ่งเป็นนครไทยในปัจจุบัน เมื่อครั้งที่พระองค์ได้ยกทัพไปตีเมืองขอมเพื่อขยายอาณาเขต ระหว่างเดินทัพได้หยุดพักที่บ้านบ่อใต้ บริเวณผาประตูเมือง ขณะที่ทหารออกเสาะหาเสบียงอาหาร ได้พบกับบ่อน้ำใสสะอาดที่ใช้ต้นโพธิ์ล้อมเป็นวงบ่อ เมื่อตักขึ้นมาชิมจึงพบว่ามีรสเค็ม ทหารจึงนำไปถวายพ่อขุนบางกลางท่าว พระองค์ได้ลองให้ทหารต้มน้ำในกระทะบนกันเซา ซึ่งเป็นหินสามก้อนทำเป็นเตาไฟ ผลปรากฏว่าน้ำนั้นตกผลึกกลายเป็นเม็ดเกลือสีขาวที่สามารถใช้ประกอบอาหารได้ เกลือที่ได้จากบ่อนี้จึงถูกนำไปใช้เป็นเสบียงสำหรับการรบ และจากนั้นจึงเป็นที่รู้จักในนาม “บ่อเกลือพันปี” ชื่อที่สื่อถึงความเก่าแก่และความสำคัญที่สืบทอดมาหลายยุคหลายสมัย

 

เมื่อกองทัพกลับจากการศึกยังคงมีทหารบางกลุ่มที่เลือกตั้งรกรากและอาศัยอยู่ในหมู่บ้านบ่อโพธิ์แห่งนี้ พวกเขาได้สืบต่อวิถีชีวิตด้วยการทำเกลือขายและแลกเปลี่ยนกับสินค้าจำเป็นอื่น ๆ เกลือกลายเป็นสินค้ามีค่าในสมัยนั้นเพราะเป็นเครื่องปรุงรสสำคัญและยังช่วยถนอมอาหารได้ ผู้ที่ตั้งรกรากจึงกลายเป็นบรรพบุรุษของชาวบ้านบ่อโพธิ์ในปัจจุบัน วิถีชีวิตที่ผูกพันกับบ่อเกลือจึงไม่ใช่แค่เรื่องราวตำนาน แต่ยังเป็นรากฐานทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมที่สืบทอดมาหลายร้อยปี

 

บ่อเกลือพันปีจึงถือได้ว่าเป็นมรดกทั้งทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก ไม่เพียงแต่เป็นสถานที่ที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาและความเชื่อของผู้คนในอดีต แต่ยังเป็นหลักฐานที่แสดงถึงการปรับตัวของมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม การใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างเกลือในการดำรงชีวิตและแลกเปลี่ยนทางเศรษฐกิจ อีกทั้งยังมีคุณค่าด้านการท่องเที่ยวที่สามารถเชื่อมโยงผู้คนให้มาสัมผัสเรื่องราวความเก่าแก่ วิถีชีวิตชุมชน และธรรมชาติที่งดงามของหมู่บ้านบ่อโพธิ์

 

ปัจจุบันบ่อเกลือพันปีและหมู่บ้านบ่อโพธิ์ยังคงเป็นสถานที่ที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวที่สนใจในประวัติศาสตร์และความเชื่อพื้นบ้าน ความงดงามของธรรมชาติที่โอบล้อมด้วยภูเขาและลำน้ำเฟี้ยทำให้บรรยากาศของหมู่บ้านสงบ ร่มรื่น และเหมาะแก่การเรียนรู้วิถีชุมชนแบบดั้งเดิม นักท่องเที่ยวที่มาเยือนจะได้สัมผัสถึงเรื่องราวที่เล่าขานกันมาอย่างยาวนาน ได้เห็นร่องรอยของภูมิปัญญาและความศรัทธาที่ชาวบ้านยังคงยึดถือ นอกจากนี้ยังสามารถเพลิดเพลินกับการเรียนรู้เรื่องการทำเกลือโบราณ และสัมผัสถึงความหมายที่แท้จริงของคำว่า “บ่อเกลือพันปี” ที่ไม่เพียงแต่บอกเล่าความเก่าแก่ หากแต่ยังสะท้อนถึงความผูกพันระหว่างคนกับแผ่นดินที่สืบต่อกันมาอย่างมั่นคงและงดงาม