หน้าหลัก > ภาคกลาง > จ.ลพบุรี > อ.โคกสำโรง > ต.หลุมข้าว > พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าว


ลพบุรี

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าว

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าว

Rating: 3.6/5 (5 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน
เวลาเปิดทำการ: 08.00 - 17.00 น.
 
พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าว ที่มาของชื่อ “บ้านหลุมข้าว” เล่ากันว่า สมัยก่อนในฤดูน้ำ น้ำจะท่วมมาก ทำให้น้ำท่วมข้าว มีข้าวไม่พอกิน เมื่อการทำมาหากินลำบาก จึงคิดหาที่ทำกินใหม่ ชาวบ้านจึงนำเกวียนมุ่งหน้ามาทางบ้านดอน พอถึงหนองเกวียนหัก แล้วหยุดกินข้าว พอกินอิ่มออกหาแหล่งน้ำกินที่อยู่ใกล้ๆ แต่เกิดอาเพศมีแร้งมารุมกินห่อข้าวที่เหลือ
 
ชาวบ้านเชื่อกันว่าแร้งกาไม่เป็นมงคล จึงเดินทางกลับบ้านไป แล้วออกหาที่ทำกินใหม่ จนมาถึงบ้านหลุมข้าว เห็นห้วยใหญ่ปลาชุม พอย้ายมาอยู่จึงขุดสระเพิ่มเติม ขุดไปเรื่อย ๆ ในสระพบแกลบเปลือกหรือข้าวเปลือก จึงเรียกว่าบ้าน "หลุมข้าว" ตำนานนี้ได้รับการบอกเล่าจากคนเฒ่าคนแก่ ชาวหลุมข้าวจำและเล่าต่อกันมา 
 
การเดินทาง ไปยังพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าวนี้ ถ้ามาจาก กรุงเทพมหานคร แล้ว มุ่งหน้าสู่เส้นทางหมายเลข 1 ถนนพหลโยธิน ผ่านเข้ากลางเมืองลพบุรี ที่บริเวณอนุสาวรีย์สมเด็จพระยานารายณ์มหาราช จากนั้นก็จะมีป้ายบอกทางให้มุ่งหน้าไปยังอำเภอโคกสำโรง บนถนนสายพหลโยธินจะผ่านค่ายทหารหลายค่ายด้วยกัน จนถึงกิโลเมตรที่ 181 จะพบกับซุ้มทางเข้าวัดธัญญธนิตยาราม หรือ วัดหลุมข้าว เข้าไปอีกประมาณ 5 กิโลก็จะถึงตัววัด ซึ่งเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์นั่นเอง 
 
เมื่อเดินทางไปถึงที่วัด ได้พบกับคุณลุงไพบูลย์ เชื้อสวยและคุณป้าไพฑูรย์ สุขขะ ทั้งสองท่านเล่าว่า ประมาณปี พ.ศ.2533 พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ก็ก่อกำเนิดขึ้น จากความตั้งใจของคุณลุงไพบูลย์ที่อยากให้มีสถานที่สักแห่งหนึ่ง ที่จะเป็นที่เก็บรวบรวมข้าวของเครื่องใช้ เครื่องจักสาน เครื่องทำมาหากินของคนรุ่นก่อน
 
คุณลุงจึงไปเรียนท่านเจ้าอาวาสวัดหลุมข้าวเพื่อปรึกษาหารือ ท่านก็ให้ความเมตตา ให้สามารถใช้พื้นที่ใต้อาคารหลังหนึ่งของวัดได้ คุณลุงไพบูลย์จึงได้เริ่มเก็บรวบรวมข้าวของจากเพื่อนบ้าน ในหมู่บ้าน และในเขตพื้นที่ใกล้เคียง มารวบรวมไว้ ก่อนหน้าที่ตัวห้องจัดแสดงจะมีฝาผนังครบทั้งสี่ด้านนั้น เดิมเป็นเพียงห้องโล่ง ๆ ที่กั้นเขตไว้เท่านั้น แต่เมื่อเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดพิพิธภัณฑ์ให้เป็นรูปร่างขึ้นมา จนล่าสุดได้งบประมาณสนับสนุน จึงนำมาจัดทำพื้นไม้ให้พิพิธภัณฑ์ 
 
ส่วนการจัดแสดงภายในนั้น จัดแบ่งออกเป็น 4 ส่วน ส่วนแรกคือ ส่วนของเครื่องมือทำมาหากิน เครื่องจักสาน ที่ใช้ในการทำนา ซึ่งเป็นอาชีพดั้งเดิมของชาวไทยพวน และผู้คนที่อยู่ในแถบนี้ เช่น คันไถ แอก เครื่องมือปั่นฝ้าย เครื่องมือทอผ้าซึ่งเป็นงานหัตถกรรมที่ขึ้นชื่อของชาวไทยพวน
 
นอกจากนี้ยังจัดแสดงเครื่องมือในการตวงวัดปริมาณข้าวเช่น ถังไม้ตวงข้าวขนาด 20 ลิตร “สัด” เป็นภาชนะที่มีขนาดเล็กลงมา เป็นเครื่องมือตวงข้าวแบบไทยที่สานจากไม้ไผ่ ส่วนใหญ่เอาไว้ใช้ตวงข้าวจำนวนไม่มากนัก ตะเกียงน้ำมันมะพร้าวที่ใช้กันมาก่อนที่ไฟฟ้าจะเข้ามาในหมู่บ้าน เครื่องบีบขนมจีนทำจากสังกะสี ซึ่งขนมจีนเป็นอาหารที่นิยมทำในงานมงคลของชาวไทยพวน เครื่องบีบเส้นลอดช่อง หินโม่แป้งเอาไว้ทำขนมจีนหรือทำขนม ถ้วยตะไล ถ้วยน้ำชา ช้อนสังกะสี ที่ใช้ในครัวชาวบ้านสมัยก่อน
 
ส่วนที่ 2 จัดแสดงห้องของชาวไทยพวนว่ามีอะไรอยู่ในนั้นบ้างเช่น หมอนสามเหลี่ยม ผ้าม่านที่ใช้ในงานบวชที่ผู้หญิงชาวไทยพวนจะทอขึ้นมาเอง เพี่อใช้ในงานของตระกูลตนเองและเป็นสมบัติตกทอดกันมาเรื่อยๆ 
 
ส่วนที่ 3 เป็นของเก่าที่ใช้ในอดีต เช่น แผ่นเสียง และเครื่องเล่นแผ่นเสียงเก่า ปฏิทินปี พ.ศ.2516 ที่คุณลุงไพบูลย์ บอกว่า อยากเก็บไว้ให้ลูกหลานดูว่า ในปี พ.ศ.เก่านั้นมีรูปแบบเป็นอย่างไร ถัดมาคือ วัตถุโบราณประเภท หินดุ ครกบดยา เครื่องปั้นดินเผาที่ขุดพบที่บ้านพรหมทิน แหล่งขุดค้นทางโบราณคดีที่อยู่ใกล้กัน ในตู้ใกล้กันนั้นมีกระดานชนวนและดินสอ ให้เด็ก ๆ ที่มักจะเป็นผู้เข้ามาชมในพิพิธภัณฑ์ได้ทดลองเขียน ชั้นล่างเป็นกระดิ่งอันเล็ก ๆ จำนวนมาก ที่มันใช้ประดับในวัด
 
ส่วนที่ 4 คือส่วนที่เกี่ยวกับงานฝีมือที่สอนเด็ก ๆ ได้ เช่น การตัดกระดาษเป็นรูปลายกนก ลายดอกไม้ และผลงานที่เกิดจากตัดกระดาษเช่นโคมแขวน นอกจากนี้บริเวณส่วนกลางของพิพิธภัณฑ์ มีตู้จัดแสดงเงินธนบัตรและเหรียญจากประเทศต่าง ๆ ส่วนใหญ่ก็มาจากการบริจาคจากผู้ที่เข้ามาเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ 
 
ผู้เข้าชมของพิพิธภัณฑ์นั้น ส่วนใหญ่เป็นนักเรียนที่เรียนในโรงเรียนใกล้ ๆ หรือได้รับการติดต่อมาจากโรงเรียนประถมศึกษาอำเภอ ที่นำนักเรียนมาเรียนรู้เกี่ยวกับวิถีชีวิตในอดีต นอกจากในห้องจัดแสดงจะเป็นพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ของเด็ก ๆ และผู้เข้าชมแล้วยังเป็นห้องเรียนของนักศึกษาภาคค่ำของการศึกษานอกโรงเรียนที่มาขอใช้พื้นที่ส่วนหนึ่งในการสอน
 
โดยมีหนังสือและวิดีโอสำหรับเรียนประกอบด้วย การดูแลและรักษาความปลอดภัยได้รับความร่วมมือจากทางวัดดูแลความปลอดภัยให้ เนื่องจากว่าอยู่ใกล้หมู่กุฏิของพระ และท่านเจ้าอาวาส ส่วนงบประมาณสนับสนุนนั้น ได้รับความร่วมมือจากสำนักงานพัฒนาชุมชน ช่วยจัดหางบประมาณในบางช่วงเวลาที่ต้องการการปรับปรุงมาให้ โดยที่กลุ่มผู้ดูแล และกลุ่มแม่บ้านที่รวมตัวกันอยู่ช่วยกันเขียนโครงการของบประมาณในการดูแลพิพิธภัณฑ์ จึงได้มีการจัดการตกแต่งเพิ่มเติมให้กับพิพิธภัณฑ์แห่งนี้

ศิลปะ วัฒนธรรม และแหล่งมรดก หมวดหมู่: ศิลปะ วัฒนธรรม และแหล่งมรดก

พิพิธภัณฑ์ กลุ่ม: พิพิธภัณฑ์

ปรับปรุงล่าสุด : 7 ปีที่แล้ว

แผนที่พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยพวนหลุมข้าว

สถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยม

ศิลปะ วัฒนธรรม และแหล่งมรดก ศิลปะ วัฒนธรรม และแหล่งมรดก

สถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ และอนุสาวรีย์ สถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ และอนุสาวรีย์(5)

แลนด์มาร์ก และอนุสรณ์สถาน แลนด์มาร์ก และอนุสรณ์สถาน(3)

พระราชวัง พระราชวัง(1)

ศูนย์ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี ศูนย์ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี(5)

พิพิธภัณฑ์ พิพิธภัณฑ์(9)

บ้านโบราณ และเมืองโบราณ บ้านโบราณ และเมืองโบราณ(1)

มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัย

สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ สถานที่ศักดิ์สิทธิ์

วัด วัด(25)

สถานที่เกี่ยวกับศาสนาอื่นๆ สถานที่เกี่ยวกับศาสนาอื่นๆ(3)

โครงการในพระราชดำริ โครงการในพระราชดำริ

โครงการหลวง โครงการหลวง(1)

วิถีชีวิต วิถีชีวิต

หมู่บ้าน ชุมชน หมู่บ้าน ชุมชน(4)

ตลาดน้ำ ตลาดน้ำ(1)

ธรรมชาติ และสัตว์ป่า ธรรมชาติ และสัตว์ป่า

อุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และเขตอนุรักษ์ทางทะเล อุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และเขตอนุรักษ์ทางทะเล(2)

ดอย และภูเขา ดอย และภูเขา(3)

เขื่อน พื้นที่อนุรักษ์ ทะเลสาบ เขื่อน พื้นที่อนุรักษ์ ทะเลสาบ(4)

น้ำตก น้ำตก(5)

น้ำพุร้อน น้ำพุร้อน(1)

ถ้ำ ถ้ำ(2)

ทุ่งดอกไม้ ทุ่งดอกไม้(1)

บันเทิง และท่องเที่ยวเชิงเกษตร บันเทิง และท่องเที่ยวเชิงเกษตร

สวนสัตว์ และพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ สวนสัตว์ และพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ(2)

ฟาร์ม, ไร่, สวน, สวนสาธารณะ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ฟาร์ม, ไร่, สวน, สวนสาธารณะ และการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ(4)

กิจกรรมกลางแจ้ง และกิจกรรมผจญภัย กิจกรรมกลางแจ้ง และกิจกรรมผจญภัย(1)