สถานีเกษตรหลวงปางดะ

Rating: 4.5/5 (6 votes)

วันเปิดทำการ: แนะนำตรวจสอบ/นัดหมายล่วงหน้าก่อนเดินทาง

เวลาเปิดทำการ: 08.30–16.30 น. (อาจเปลี่ยนตามภารกิจพื้นที่)

 

สถานีเกษตรหลวงปางดะ เป็นหนึ่งในปลายทาง “พักผ่อนเชียงใหม่” ที่เหมาะกับคนอยากเที่ยวภาคเหนือแบบได้ทั้งอากาศภูเขา ความสงบ และเรื่องเล่าของโครงการพระราชดำริและโครงการหลวงในมุมที่จับต้องได้จริง เพราะที่นี่ไม่ได้เป็นแค่จุดแวะถ่ายรูป แต่เป็นพื้นที่ทำงานด้านวิจัยและขยายพันธุ์พืชที่ค่อย ๆ ทำให้เราเห็นว่า การเกษตรบนพื้นที่สูงจะยั่งยืนได้ ต้องพึ่งความรู้ การทดลอง และการวางระบบที่เหมาะกับภูมิประเทศมากแค่ไหน

 

จุดเริ่มต้นของพื้นที่นี้โยงกับงานพัฒนาและการขยายพันธุ์พืชบนพื้นที่สูงตั้งแต่ พ.ศ. 2522 เมื่อมูลนิธิโครงการหลวงเลือกพื้นที่ในสถานีทดลองข้าวไร่และธัญพืชเมืองหนาวสะเมิง โดยกรมวิชาการเกษตร ในหมู่บ้านปางดะ ให้เป็นแหล่งทำการขยายพันธุ์พืช เพื่อรองรับความต้องการเมล็ดพันธุ์และต้นพันธุ์ที่เพิ่มขึ้นตามการขยายงานส่งเสริมพืชทางเลือก

 

เมื่อปริมาณความต้องการด้านพันธุ์พืชเพิ่มมากขึ้นจนผลิตต้นพันธุ์ได้ไม่เพียงพอ จึงมีการเปิดสถานที่แห่งใหม่ในปี พ.ศ. 2526 บนพื้นที่ประมาณ 25 ไร่ ติดอ่างเก็บน้ำโครงการพระราชดำริห้วยปลาก้าง ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากบริเวณเดิมมากนัก เพื่อให้การทำงานด้านการขยายพันธุ์เดินหน้าได้ต่อเนื่องและมีพื้นที่รองรับเหมาะสม

 

ต่อมาในช่วงปี พ.ศ. 2528–2529 มีการซื้อที่ดินเพิ่มอีกราว 65 ไร่ เพื่อขยายพื้นที่สำหรับการขยายพันธุ์พืชอย่างถาวร และดำเนินงานภายใต้ชื่อ “ศูนย์ขยายพันธุ์พืชปางดะโครงการหลวง” จนกระทั่งวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2530 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงเยี่ยมศูนย์ขยายพันธุ์พืชปางดะโครงการหลวงเป็นครั้งแรก โดยทอดพระเนตรกิจกรรมต่าง ๆ ภายในศูนย์

 

ในโอกาสเดียวกันนี้ หม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี ประธานมูลนิธิโครงการหลวง ได้ทูลขอพระราชทานชื่อใหม่ว่า “สถานีเกษตรหลวงปางดะ” ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาพระราชทานให้ใช้ชื่อนี้ และมีการขยายพื้นที่เพิ่มเติมรวม 150 ไร่ในปีเดียวกัน ชื่อที่พระราชทานจึงไม่ใช่แค่ “ป้ายชื่อสถานที่” แต่เป็นหมุดหมายของภารกิจที่ชัดเจนยิ่งขึ้น ว่าพื้นที่นี้เป็นสถานีเพื่อการเกษตรหลวงอย่างแท้จริง

 

ปัจจุบัน สถานีเกษตรหลวงปางดะได้ขยายขอบเขตการปฏิบัติงานเป็นสถานีวิจัยและขยายพันธุ์พืชหลายชนิด ครอบคลุมทั้งไม้ผลเมืองหนาว ไม้ดอกเมืองหนาว ไม้ผลเมืองร้อนและกึ่งร้อน รวมถึงถั่วแขก ไม้ป่า และไม้โตเร็ว ทำให้ภาพรวมของที่นี่เป็นเหมือน “ห้องเรียนกลางหุบเขา” ที่เปลี่ยนตามฤดูกาลและแปลงทดลองจริงในพื้นที่

 

ถ้ามาในมุมการท่องเที่ยวเชิงเกษตร คุณจะได้เดินชมแปลงสาธิตไม้ผลทั้งกลุ่มเมืองหนาวและเมืองร้อน เช่น กาแฟ อะโวกาโด องุ่นไร้เมล็ด ส้ม มะเดื่อฝรั่ง มะเฟืองไต้หวัน และพืชอื่น ๆ ตามรอบการผลิตของสถานี รวมถึงแปลงสาธิตพืชผักที่หลากหลาย เช่น แตงกวาญี่ปุ่น หน่อไม้ฝรั่ง มะระหยก มะระขาว ถั่วแขก ข้าวโพดหวาน กุยช่ายขาว ฯลฯ ซึ่งช่วยให้คนเที่ยวมองเห็นความต่างของพืชแต่ละชนิดว่า “ต้องการอากาศและการจัดการแบบไหน” จึงจะให้ผลผลิตคุณภาพดีบนพื้นที่สูง

 

อีกเสน่ห์หนึ่งคือการได้เห็นแปลงสาธิตไม้ดอกเมืองร้อน ที่ทำให้ภาพของสถานีไม่ใช่มีแต่พืชผักกับไม้ผลอย่างเดียว แต่เป็นภูมิทัศน์ที่ช่วยให้การเดินชมเพลินขึ้น และถ้าคุณชอบบรรยากาศที่มองแล้วสบายตา การเดินเล่นช้า ๆ ในพื้นที่สถานีมักทำให้รู้สึกเหมือนมาพักใจมากกว่ามา “เร่งเที่ยว”

 

ด้านการท่องเที่ยวทางธรรมชาติ จุดเด่นคือ “จุดชมวิวอำเภอสะเมิง” ที่มองเห็นทิวทัศน์สวยงามของชั้นเขา และในวันที่ฟ้าเปิดจะสามารถมองเห็นวิวได้ไกลถึงยอดดอยอินทนนท์ ช่วงเช้าหรือช่วงเย็นที่แสงนุ่ม ๆ มักทำให้วิวดูมีมิติเป็นพิเศษ เหมาะกับคนที่อยากได้ภาพภูเขาซ้อนชั้นแบบธรรมชาติจริง ๆ

 

ของฝากของที่ระลึกของที่นี่มักมาในรูปของ “ผลผลิตทางการเกษตรตามฤดูกาล” เช่น ข้าวโพดหวานสองสี มะเดื่อ ฝรั่ง และผักอินทรีย์ ฯลฯ จุดแข็งคือความสดและความเป็นผลผลิตจากพื้นที่ส่งเสริม/ทดลองที่ดูแลคุณภาพค่อนข้างจริงจัง ใครที่ชอบซื้อของฝากที่กินได้และมีเรื่องเล่ากลับไปด้วย มักถูกใจแนวนี้

 

เรื่องที่พักและร้านอาหาร สถานีมีบ้านพักรับรองภายในศูนย์ฯ ขนาด 4 ห้องนอน รองรับได้ประมาณ 10–15 คน และมีพื้นที่กางเต็นท์ รวมถึงบริการเช่าเต็นท์พร้อมถุงนอน นักท่องเที่ยวสามารถสั่งรายการอาหารล่วงหน้าได้ก่อนการเดินทาง โดยเฉพาะกรณีมาเป็นหมู่คณะ เพื่อให้สถานีเตรียมการได้เหมาะสมและลดความยุ่งยากหน้างาน

 

การเดินทาง ไปสถานีเกษตรหลวงปางดะทำได้ 2 เส้นทางหลัก เส้นทางที่ 1 จากตัวเมืองเชียงใหม่ไปทางหางดง สังเกตเมื่อเจอแยกไปอำเภอสะเมิงให้เลี้ยวขวา แล้วไปตามทางหลวง 1269 ต่ออีกประมาณ 39 กิโลเมตร เส้นทางที่ 2 จากตัวเมืองเชียงใหม่ไปทางอำเภอแม่ริม เมื่อเจอแยกให้เลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวง 1096 ขับไปจนถึงสามแยกไปสะเมิง แล้วเลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 1269 อีกครั้ง รวมระยะทางราว 33 กิโลเมตร (ทั้งสองเส้นทางเป็นถนนภูเขา มีโค้งเป็นช่วง ๆ ควรเผื่อเวลาและขับด้วยความเร็วเหมาะสม โดยเฉพาะหน้าฝน)

 

ที่ตั้งสำหรับอ้างอิงในการนำทาง: สถานีเกษตรหลวงปางดะ 192 หมู่ 10 ตำบลสะเมิงใต้ อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ 50250

 

ถ้าตั้งใจมาเพื่อเดินชมแปลงและถ่ายภาพแบบสบาย ๆ แนะนำเลือกช่วงเช้า เพราะอากาศมักโปร่งกว่าและเดินได้ไม่เหนื่อยมาก ส่วนหน้าหนาวบรรยากาศจะเด่นเรื่องความเย็นสบาย แต่หน้าฝนก็มีข้อดีคือความเขียวชุ่มของภูเขา เพียงแต่ควรเตรียมรองเท้าที่เกาะพื้นดีและระวังพื้นที่ลื่น

 

อีกเรื่องที่ช่วยให้การเที่ยว “น่ารักกับพื้นที่” คือการมองสถานีนี้เป็นพื้นที่ทำงานจริง ไม่ใช่สวนโชว์อย่างเดียว เดินตามเส้นทางที่กำหนด ไม่เด็ดพืชหรือรบกวนแปลงทดลอง และถ้าพบเจ้าหน้าที่กำลังทำงาน ลองทักถามแบบสุภาพ คุณมักได้คำอธิบายที่ทำให้การเดินชมมีความหมายขึ้นกว่าการเดินผ่านเฉย ๆ

 

 

ตอบ: ถ้าอยากเดินสบายและได้อากาศเย็น แนะนำหน้าหนาว แต่ถ้าชอบความเขียวชุ่มของภูเขา หน้าฝนก็สวย เพียงควรเตรียมรองเท้ากันลื่นและเผื่อเวลาเดินทาง

 

ตอบ: เดินชมแปลงสาธิตไม้ผล–ผัก–ไม้ดอก เรียนรู้พืชบนพื้นที่สูง ชมจุดชมวิวสะเมิง และเลือกซื้อผลผลิตตามฤดูกาลเป็นของฝาก

 

ตอบ: มีบ้านพักรับรองภายในศูนย์ฯ (ประมาณ 10–15 คน) และมีลานกางเต็นท์/เช่าเต็นท์พร้อมถุงนอน แนะนำติดต่อก่อน โดยเฉพาะถ้ามาเป็นกลุ่ม

 

ตอบ: ไปได้ทั้งเส้นหางดง–สะเมิง (1269) หรือแม่ริม–สะเมิง (1096 ต่อ 1269) ถนนภูเขามีโค้ง ควรขับด้วยความเร็วเหมาะสม รถทั่วไปไปได้แต่ควรเช็กรถและเบรกให้พร้อม

 

ตอบ: แนะนำสั่งรายการอาหารล่วงหน้าเพื่อให้สถานีเตรียมการได้เหมาะสม จะสะดวกกว่าไปแบบไม่แจ้งก่อน