อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้าง

Rating: 3.7/5 (6 votes)

วันเปิดทำการ: วันจันทร์–วันอาทิตย์ (เปิดทุกวัน)

เวลาเปิดทำการ: ตลอด 24 ชั่วโมง (บริเวณลานอนุสรณ์และสวนสาธารณะ / อาคารพิพิธภัณฑ์มักเปิดตามวันและเวลาราชการหรือช่วงจัดงานพิเศษ)

 

อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้าง คือหนึ่งในสถานที่ประวัติศาสตร์สำคัญของจังหวัดตราดและกองทัพเรือไทย ตั้งอยู่บริเวณชายทะเลแหลมงอบ อำเภอแหลมงอบ มองออกไปเห็นทะเลกว้างและพื้นที่ซึ่งเคยเป็นสมรภูมิการรบทางเรือที่เกาะช้างเมื่อปี พ.ศ. 2484 อนุสรณ์สถานแห่งนี้ไม่เพียงเป็นสถานที่ระลึกถึงวีรกรรมทหารเรือไทย หากยังเป็นพื้นที่พักผ่อนของชาวตราดและจังหวัดใกล้เคียง ที่ผู้คนสามารถเดินเล่นรับลมทะเล ไหว้อนุสาวรีย์เสด็จเตี่ย และเรียนรู้ประวัติศาสตร์ชาติไปพร้อมกัน

 

ภาพที่โดดเด่นที่สุดเมื่อมาถึงอนุสรณ์สถานแห่งนี้ คืออนุสาวรีย์ของกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ หรือที่ชาวเรือและประชาชนทั่วไปรู้จักในฐานะ “เสด็จเตี่ย” องค์อนุสาวรีย์ประดิษฐานอยู่บนฐานสูง หันพระพักตร์ออกสู่ทะเล ราวกับยังทรงมองไปยังบริเวณยุทธนาวีเกาะช้างอย่างไม่คลาดสายพระเนตร รอบ ๆ มีลานกว้างสำหรับสักการะ จุดวางพวงมาลา และเป็นพื้นที่ประกอบพิธีสำคัญในทุกปี เพื่อรำลึกถึงทหารเรือไทยที่พลีชีพในการรบครั้งนั้น

 

ด้านหนึ่งของพื้นที่เป็นอาคารพิพิธภัณฑ์ที่ออกแบบให้มีรูปร่างคล้ายเรือรบ ภายนอกตัวอาคารแลดูคล้ายเรือที่กำลังเทียบท่าบนฝั่ง สื่อถึงอัตลักษณ์ของกองทัพเรืออย่างชัดเจน ภายในมีการจัดแสดงข้อมูลประวัติศาสตร์ของกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พระประวัติ พระกรณียกิจในการวางรากฐานกองทัพเรือสมัยใหม่ รวมถึงข้อมูลละเอียดเกี่ยวกับยุทธนาวีเกาะช้าง ตั้งแต่สาเหตุความขัดแย้ง การเคลื่อนกำลัง การรบจริง ไปจนถึงผลลัพธ์และความสูญเสียของทั้งสองฝ่าย

 

การรบที่เกาะช้างเมื่อวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2484 เกิดขึ้นท่ามกลางบริบททางการเมืองที่ซับซ้อนในภูมิภาคอินโดจีน ช่วงเวลานั้นโลกกำลังอยู่ในกระแสสงคราม ฝรั่งเศสมีอาณานิคมในอินโดจีน ส่วนสยามเองก็พยายามรักษาเอกราชและต่อรองดินแดนที่เคยสูญเสียไป ความขัดแย้งระหว่างไทยและฝรั่งเศสลุกลามมาสู่ทะเลตราด เมื่อกองทัพเรือของทั้งสองฝ่ายเผชิญหน้ากันบริเวณหมู่เกาะใกล้เกาะช้าง

 

แม้กองเรือฝรั่งเศสจะมีกำลังเหนือกว่า ทั้งในด้านขนาดของเรือรบและอาวุธยุทโธปกรณ์ แต่กองทัพเรือไทยก็เข้าต่อสู้อย่างกล้าหาญภายใต้สภาพความเสียเปรียบ การรบครั้งนั้นสร้างความสูญเสียให้แก่ฝ่ายไทยไม่น้อย ทว่าในเชิงจิตวิญญาณกลับกลายเป็นยุทธนาวีที่ถูกกล่าวถึงว่าเป็น “ศึกแห่งศักดิ์ศรี” ที่แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นในการปกป้องอธิปไตยทางทะเลของชาติ และกลายเป็นบทเรียนสำคัญทางยุทธศาสตร์และเทคโนโลยีทางเรือของไทยในเวลาต่อมา

 

อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างจึงถูกออกแบบให้เป็นทั้งพื้นที่ระลึกและพื้นที่เรียนรู้ ผู้มาเยือนสามารถเดินชมบอร์ดนิทรรศการ ภาพถ่ายเก่า แบบจำลองเรือรบ และข้อมูลเกี่ยวกับเรือหลวงที่เข้าร่วมการรบ เช่น เรือหลวงธนบุรี เรือหลวงชลบุรี เรือหลวงสงขลา ฯลฯ ทำให้เรื่องราวในตำราเรียนกลายเป็นภาพจริงที่สัมผัสได้ด้วยตาและความรู้สึก

 

ในเชิงวัฒนธรรม อนุสรณ์สถานแห่งนี้ยังทำหน้าที่เป็น “พื้นที่แห่งความทรงจำร่วม” ของชาวตราดและชุมชนชายฝั่งทะเลตะวันออก หลายครอบครัวมีญาติพี่น้องที่เคยรับราชการทหารเรือ หรือได้ยินเรื่องราวยุทธนาวีเกาะช้างผ่านการเล่าขานของผู้เฒ่าผู้แก่ การมาที่นี่จึงไม่ใช่เพียงการเที่ยวชมสถานที่ แต่เป็นการเชื่อมโยงอดีตของครอบครัวและท้องถิ่นเข้ากับประวัติศาสตร์ชาติ

 

สำหรับผู้ศรัทธาเสด็จเตี่ย กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างยังเป็นสถานที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งในการเดินทางไปสักการะเพื่อความเป็นสิริมงคล หลายคนเชื่อในพระบารมีของพระองค์ ทั้งด้านการคุ้มครองให้เดินทางทางทะเลอย่างปลอดภัย การค้าขายเจริญรุ่งเรือง หรือแม้แต่การสอบบรรจุเข้ารับราชการทหารเรือ จึงมักมีการนำพวงมาลา ดอกไม้ หรือธูปเทียนมากราบไหว้ตลอดทั้งปี โดยเฉพาะในช่วงก่อนออกเรือหรือก่อนเริ่มต้นงานสำคัญในชีวิต

 

พื้นที่รอบอนุสรณ์สถานได้รับการจัดภูมิทัศน์ให้เป็นสวนสาธารณะริมทะเลที่สงบงาม มีมุมให้นั่งพักผ่อน ใต้ต้นไม้ร่มรื่น และทางเดินชมวิวที่มองเห็นเส้นขอบฟ้าของอ่าวตราดได้อย่างชัดเจน ในบางช่วงเวลาสามารถชมเรือประมงท้องถิ่นและเรือโดยสารที่แล่นไปยังเกาะต่าง ๆ ผ่านไปมาอย่างต่อเนื่อง จึงเป็นจุดที่เหมาะสำหรับมานั่งรับลม ถ่ายภาพ และใช้เวลาเงียบ ๆ ทบทวนเรื่องราวในอดีต

 

ทุกปีระหว่างวันที่ 17–21 มกราคม จะมีการจัดงาน “วันวีรกรรมทหารเรือไทยในยุทธนาวีที่เกาะช้าง” ที่บริเวณอนุสรณ์สถานแห่งนี้ ภายในงานจะมีพิธีวางพวงมาลา พิธีทางทหาร การบำเพ็ญกุศลอุทิศให้ดวงวิญญาณทหารเรือที่พลีชีพในการรบ การแสดงของกองทัพเรือ และนิทรรศการพิเศษที่เล่าเรื่องการรบอย่างละเอียด บรรยากาศของงานเต็มไปด้วยทั้งความสงบขรึมและความภาคภูมิใจของผู้เข้าร่วม

 

งานประจำปีดังกล่าวทำให้พื้นที่อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างกลายเป็นเสมือน “ห้องเรียนกลางแจ้ง” ที่เชื่อมโยงระหว่างกองทัพเรือ หน่วยงานราชการ นักเรียน นักศึกษา และชุมชนในพื้นที่ให้มาร่วมกันทบทวนบทเรียนจากประวัติศาสตร์ และตระหนักถึงคุณค่าของการรักษาเอกราชและอธิปไตยทางทะเลของชาติ

 

ในมิติสังคมร่วมสมัย อนุสรณ์สถานแห่งนี้ยังตอบโจทย์การเป็นพื้นที่พักผ่อนของคนตราดและนักท่องเที่ยวที่เดินทางผ่านเส้นทางไปเกาะช้างหรือเกาะกูด หลายคนเลือกแวะที่นี่ก่อนขึ้นเรือหรือหลังกลับจากเกาะ เพื่อเปลี่ยนบรรยากาศจากทะเลแบบแหล่งท่องเที่ยวทั่วไปมาสู่ทะเลที่อัดแน่นด้วยชั้นความหมายทางประวัติศาสตร์ เมื่อเดินเล่นรอบบริเวณจะพบทั้งครอบครัวที่พาเด็ก ๆ มาเรียนรู้เรื่องราวสงคราม คนหนุ่มสาวที่มานั่งชมวิว และผู้สูงอายุที่มานั่งเงียบ ๆ ระลึกถึงอดีต

 

หากมองลึกลงไป อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างยังช่วยให้เราเห็นภาพของ “สงครามในมิติที่เป็นมนุษย์” ไม่ใช่เพียงเรื่องตัวเลขกำลังพลหรือจำนวนเรือที่สูญเสีย แต่คือเรื่องราวของชีวิตทหารเรือแต่ละนาย ครอบครัวที่อยู่เบื้องหลัง และสังคมไทยที่ต้องเผชิญโลกที่เต็มไปด้วยมหาอำนาจช่วงต้นศตวรรษที่ 20 การยืนมองทะเลจากแหลมงอบจึงเปรียบเหมือนการเปิดหน้าหนังสือประวัติศาสตร์ที่มีทั้งความงามและความเจ็บปวดผสมอยู่ในหน้าเดียวกัน

 

การเดินทาง มายังอนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างด้วยรถยนต์ส่วนบุคคลจากกรุงเทพฯ สามารถใช้เส้นทางสายตะวันออกที่สะดวกและคุ้นเคย โดยเริ่มจากกรุงเทพฯ ใช้ทางหลวงพิเศษหมายเลข 7 (มอเตอร์เวย์ กรุงเทพฯ–ชลบุรี) มุ่งหน้าไปทางชลบุรี จากนั้นเมื่อพบป้ายแยกซ้ายไปบ้านบึง–จันทบุรี ให้เลี้ยวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 344 มุ่งหน้าอำเภอบ้านบึง ขับตรงไประยะทางประมาณเกือบ 100 กิโลเมตรจนถึงบริเวณสามแยกแกลง จึงเลี้ยวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 3 (ถนนสุขุมวิท)

 

จากสามแยกแกลงให้ขับตามถนนสุขุมวิทต่อไปประมาณ 60 กว่ากิโลเมตรจนถึงแยกไฟแดงพลับพลา แล้วเลี้ยวขวาไปตามถนนสุขุมวิทเข้าสู่จังหวัดตราด เมื่อเข้าสู่ตัวเมืองตราดให้มุ่งหน้าไปทางอำเภอแหลมงอบ ซึ่งอยู่ห่างจากศูนย์กลางเมืองตราดราว 16 กิโลเมตร ก่อนถึงท่าเรือแหลมงอบประมาณ 0.3 กิโลเมตร จะมีทางแยกขวา ให้เลี้ยวขวาและขับต่อไปราว 1 กิโลเมตร จะมองเห็นอนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างตั้งอยู่ด้านซ้ายมือริมทะเล

 

ผู้ที่เดินทางด้วยรถโดยสารประจำทางสามารถนั่งรถจากกรุงเทพฯ มาลงที่สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดตราด แล้วต่อรถสองแถวหรือรถรับจ้างไปยังอำเภอแหลมงอบ โดยแจ้งคนขับให้ไปส่งที่อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างหรือบริเวณท่าเรือแหลมงอบ จากนั้นเดินต่ออีกเล็กน้อยก็จะถึงบริเวณลานอนุสรณ์ สะดวกทั้งสำหรับผู้ที่ไม่มีรถส่วนตัวและผู้ที่วางแผนเดินทางต่อไปยังเกาะต่าง ๆ

 

เมื่อมาถึงสถานที่จริง สิ่งสำคัญคือการให้ความเคารพทั้งต่อบรรยากาศของอนุสรณ์สถานและผู้คนที่มาสักการะ ควรแต่งกายสุภาพ งดส่งเสียงดังรบกวนผู้อื่น ไม่ปีนป่ายส่วนต่าง ๆ ของอนุสาวรีย์หรือโบราณวัตถุ หากมีการเปิดให้นิทรรศการภายในอาคารเข้าชม ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่อย่างเคร่งครัด การเก็บภาพถ่ายทั่วไปสามารถทำได้ แต่หากมีป้ายแจ้งห้ามถ่ายภาพบางส่วนก็ควรให้ความร่วมมือเพื่อการอนุรักษ์ข้อมูลและวัตถุจัดแสดง

 

สำหรับคนที่ต้องการใช้เวลาที่นี่ให้คุ้มค่า อาจจัดโปรแกรมเป็นครึ่งวันหรือหนึ่งวันเต็ม โดยเริ่มจากการสักการะเสด็จเตี่ย ชมพิพิธภัณฑ์ เดินเล่นตามทางเดินริมทะเล จากนั้นแวะชิมอาหารทะเลสด ๆ ตามร้านอาหารในอำเภอแหลมงอบ หรือจะจับเส้นทางต่อไปยังท่าเรือข้ามไปเกาะช้างและเกาะกูดก็ได้เช่นกัน ทำให้การเที่ยวตราดมีทั้งมิติของประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และธรรมชาติในทริปเดียว

 

การมาเยือนอนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างจึงไม่ใช่เพียงการแวะถ่ายรูปสั้น ๆ แต่เป็นการเปิดโอกาสให้ตัวเองได้ทบทวนว่ากว่าที่ประเทศเล็ก ๆ อย่างไทยจะรักษาเอกราชมาจนถึงปัจจุบันนั้น มีผู้คนมากมายที่ต้องยอมเสียสละชีวิตบนผืนทะเลแห่งนี้ เสียงคลื่นที่ซัดเข้าฝั่งแหลมงอบอาจดูเหมือนเป็นเรื่องธรรมดา แต่สำหรับผู้ที่รู้เรื่องราวเบื้องหลังแล้ว คลื่นแต่ละระลอกก็เหมือนเสียงกระซิบของประวัติศาสตร์ที่คอยเตือนให้เราไม่ลืม

 

 

ตอบ: อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างคือสถานที่รำลึกถึงการรบทางเรือระหว่างกองทัพเรือไทยกับกองกำลังเรือรบฝรั่งเศสเมื่อปี พ.ศ. 2484 บริเวณหมู่เกาะใกล้เกาะช้าง ภายในประกอบด้วยอนุสาวรีย์กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ อาคารพิพิธภัณฑ์ทรงเรือรบ และสวนสาธารณะริมทะเล ใช้เป็นทั้งแหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์และสถานที่พักผ่อนของชาวตราดและนักท่องเที่ยว

 

ตอบ: บริเวณลานอนุสรณ์และสวนโดยรอบสามารถเข้าชมได้ตลอด 24 ชั่วโมงในทุกวัน ส่วนอาคารพิพิธภัณฑ์ภายในอาจเปิดเฉพาะวันและเวลาราชการหรือช่วงที่มีการจัดนิทรรศการพิเศษ แนะนำให้ตรวจสอบข้อมูลหรือโทรศัพท์สอบถามหน่วยงานที่ดูแลก่อนเดินทาง เพื่อวางแผนเวลาเข้าชมได้เหมาะสม

 

ตอบ: โดยทั่วไปไม่มีการเก็บค่าเข้าชมสำหรับบริเวณอนุสรณ์สถานและสวนสาธารณะ ผู้มาเยือนสามารถเข้ามากราบสักการะเสด็จเตี่ยและเดินชมบรรยากาศได้ฟรี อย่างไรก็ตาม หากมีการจัดงานพิเศษหรือกิจกรรมบางประเภทอาจมีค่าใช้จ่ายเฉพาะส่วน แนะนำให้ตรวจสอบข้อมูลล่าสุดก่อนเดินทาง

 

ตอบ: ภายในอาคารพิพิธภัณฑ์จัดแสดงข้อมูลเกี่ยวกับกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พระประวัติและพระกรณียกิจในการพัฒนากองทัพเรือไทย รวมถึงนิทรรศการเกี่ยวกับยุทธนาวีเกาะช้าง ทั้งเอกสาร แผนที่ ภาพถ่ายเก่า แบบจำลองเรือรบ และเรื่องราวของทหารเรือไทยที่เข้าร่วมการรบ ทำให้ผู้เข้าชมเข้าใจเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ได้มากกว่าการอ่านจากหนังสือเพียงอย่างเดียว

 

ตอบ: งานวันวีรกรรมทหารเรือไทยในยุทธนาวีที่เกาะช้างมักจัดขึ้นระหว่างวันที่ 17–21 มกราคมของทุกปี ณ บริเวณอนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้าง ภายในงานมีพิธีวางพวงมาลา พิธีทางทหาร การบำเพ็ญกุศล และกิจกรรมต่าง ๆ ที่เปิดให้ประชาชนและนักท่องเที่ยวเข้าร่วม เพื่อรำลึกถึงวีรกรรมของทหารเรือไทย

 

ตอบ: หากตั้งใจมาสักการะเสด็จเตี่ยและเดินชมบรรยากาศรอบ ๆ โดยไม่เน้นชมภายในพิพิธภัณฑ์ ใช้เวลาประมาณ 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมงก็เพียงพอ แต่ถ้าต้องการอ่านข้อมูลอย่างละเอียด ชมนิทรรศการ และใช้เวลานั่งพักผ่อนริมทะเล แนะนำให้เผื่อเวลาอย่างน้อย 1–2 ชั่วโมง หรือจัดรวมในโปรแกรมเที่ยวครึ่งวันร่วมกับการแวะท่าเรือแหลมงอบและสถานที่ใกล้เคียง

 

ตอบ: สถานที่แห่งนี้เหมาะกับทั้งผู้ที่สนใจประวัติศาสตร์ การทหาร และเรื่องราวสงคราม ตลอดจนคนที่ต้องการบรรยากาศสงบของสวนสาธารณะริมทะเล เหมาะสำหรับครอบครัวที่อยากพาเด็ก ๆ มาเรียนรู้เรื่องราวในอดีต นักเดินทางที่ผ่านไปเกาะช้างหรือเกาะกูด และผู้ศรัทธาเสด็จเตี่ยที่ต้องการมาสักการะขอพรให้การเดินทางและการทำงานราบรื่น

 

ตอบ: จากตัวเมืองตราดสามารถขับรถตามถนนสายหลักมุ่งหน้าอำเภอแหลมงอบ ระยะทางประมาณ 16 กิโลเมตร เส้นทางเป็นถนนลาดยางสะดวกสบาย หากไม่มีรถส่วนตัวสามารถใช้บริการรถสองแถวหรือรถรับจ้างในพื้นที่ โดยแจ้งให้ไปส่งที่อนุสรณ์สถานยุทธนาวีที่เกาะช้างหรือบริเวณท่าเรือแหลมงอบ จากนั้นเดินต่ออีกเล็กน้อยก็ถึง

 

ตอบ: บริเวณอำเภอแหลมงอบมีทั้งร้านอาหารทะเล และร้านอาหารท้องถิ่นหลายแห่งในระยะทางประมาณไม่เกิน 1–2 กิโลเมตรจากอนุสรณ์สถาน รวมถึงเกสต์เฮาส์และรีสอร์ทขนาดเล็กในตัวอำเภอและริมชายฝั่ง เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการพักค้างคืนก่อนหรือหลังเดินทางไปเกาะช้างและเกาะกูด โดยควรตรวจสอบข้อมูลล่าสุดเรื่องราคาและบริการจากแผนที่ออนไลน์หรือเว็บไซต์จองที่พักก่อนเดินทาง