พระแสงดาบศัสตราวุธประจำเมืองอุทัยธานี

พระแสงดาบศัสตราวุธประจำเมืองอุทัยธานี ถือเป็นสมบัติสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปกรรมของจังหวัดอุทัยธานี เป็นพระแสงดาบที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินประพาสหัวเมืองฝ่ายเหนือถึงเมืองอุทัยธานีในปี พ.ศ. 2449 โดยพระแสงดาบนี้ถือเป็นลำดับที่ 3 ของเมืองที่ได้รับพระราชทานรองจากเมืองอยุธยาและเมืองชัยนาท การได้รับพระราชทานพระแสงดาบถือเป็นเกียรติยศและความภาคภูมิใจของเมืองอุทัยธานี สะท้อนถึงความสำคัญทางประวัติศาสตร์และความสัมพันธ์ระหว่างราชสำนักกับหัวเมืองในอดีต

 

พระแสงดาบศัสตราวุธนี้เป็นดาบไทยที่ทำด้วยเหล็กสีขาวคุณภาพดี มีปลายแหลมคมด้านเดียว น้ำหนักเบาและออกแบบอย่างปราณีต สันดาบมีลวดลายสวยงาม ฝังงาในเนื้อเหล็กเป็นรูปดอกไม้ร่วงที่ละเอียดอ่อน ขอบสันทั้งสองด้านประดับด้วยลายทองเป็นรูปก้านขดตรงกลางโคนดาบมีจารึกชื่ออักษรว่า "พระแสงสำหรับเมืองอุไทยธานี" ด้ามดาบทำจากไม้เนื้อแข็งหุ้มด้วยทองลงยา ประดับลวดลายกนกตาอ้อยที่โคนด้าม สะท้อนถึงความประณีตและความงดงามของช่างฝีมือไทยในยุครัตนโกสินทร์

 

ปลายด้ามของพระแสงดาบเป็นรูปจุฑามณีบัวคว่ำ 3 ชั้น ประดับด้วยพลอยหลากสี ต้นฝักทำด้วยทองคำในรูปแบบรักร้อยประดับพลอย มีกาบกนกหุ้มต้นฝักเป็นลายก้านขดละเอียด พร้อมช่อดอกแกมใบประดับพลอยสวยงาม ส่วนฝักพระแสงทำด้วยทองคำดุนลวดลายอ่อนช้อยทั้งสองด้าน เป็นตัวอย่างชิ้นงานศิลปกรรมไทยที่มีความประณีตสูงและเป็นที่นิยมในการสร้างสรรค์พระแสงสำคัญ

 

พระแสงดาบศัสตราวุธถือเป็นเครื่องแสดงถึงศิลปกรรมฝีมือเยี่ยมของกรุงรัตนโกสินทร์ และมีความสำคัญในฐานะพระแสงดาบประจำเมืองอุทัยธานี เป็นสัญลักษณ์ของความรุ่งเรืองทางประวัติศาสตร์และความภาคภูมิใจของชาวอุทัยธานี ปัจจุบันพระแสงดาบถูกเก็บรักษาไว้อย่างดีที่คลังจังหวัดอุทัยธานี และจะมีการนำออกมาให้ประชาชนและนักท่องเที่ยวได้ชมเฉพาะในงานพระราชพิธีสำคัญ เป็นสมบัติที่สะท้อนถึงวัฒนธรรม ความเชื่อ และศิลปกรรมไทยได้อย่างครบถ้วน

 

พระแสงดาบศัสตราวุธไม่เพียงเป็นเครื่องประดับพระราชพิธีเท่านั้น แต่ยังสะท้อนถึงเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ความสัมพันธ์ระหว่างราชสำนักกับหัวเมือง การประดิษฐ์และการตกแต่งดาบด้วยลวดลายทอง ฝังพลอย และการลงยาทอง เป็นการแสดงถึงความวิจิตรและความประณีตในการสร้างงานศิลปกรรมไทยในยุครัตนโกสินทร์ ความรู้สึกภาคภูมิใจและความเคารพต่อพระแสงดาบนี้ยังคงอยู่ในจิตใจของชาวเมืองอุทัยธานี และยังคงเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ที่สำคัญสำหรับนักท่องเที่ยวและผู้สนใจงานศิลปกรรมไทย

 

ด้วยความงดงามและความสำคัญทางประวัติศาสตร์ พระแสงดาบศัสตราวุธประจำเมืองอุทัยธานีจึงไม่เพียงเป็นสมบัติส่วนบุคคลหรือเครื่องราชูปโภค แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ที่สะท้อนถึงอัตลักษณ์ของเมืองและความเป็นไทยอย่างแท้จริง ทั้งในด้านศิลปกรรม ความประณีต ความสัมพันธ์ทางประวัติศาสตร์ และความสำคัญทางพิธีกรรม ซึ่งทำให้พระแสงดาบนี้เป็นหนึ่งในสมบัติทางวัฒนธรรมที่สำคัญที่สุดของจังหวัดอุทัยธานี