วัดอุปคุต (วัดพระอุปคุต)

Rating: 3.4/5 (12 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 06.30–18.00 น.

 

วัดอุปคุต (วัดพระอุปคุต) เป็นวัดชุมชนขนาดเล็กที่มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในโครงสร้างความเชื่อของชาวล้านนา ตั้งอยู่บนถนนท่าแพ ใกล้เชิงสะพานนวรัฐ อำเภอเมืองเชียงใหม่ แม้วัดจะตั้งอยู่ท่ามกลางย่านเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวที่คึกคัก แต่เมื่อก้าวเข้าสู่พื้นที่วัด กลับสัมผัสได้ถึงบรรยากาศสงบ เรียบง่าย และเป็นกันเองแบบวัดเมืองเก่าที่ยังคงมีชีวิตอยู่จริง

 

วัดอุปคุตเป็นที่รู้จักในอีกชื่อหนึ่งว่า “วัดพระอุปคุต” หรือที่ชาวบ้านบางพื้นที่เรียกว่า “พระบัวเข็ม” เนื่องจากภายในวิหารประดิษฐานพระอุปคุตเป็นพระประธาน ความศรัทธาต่อพระอุปคุตในล้านนาผูกโยงกับคติความเชื่อเรื่องการคุ้มครอง ปราบมาร ปัดเป่าอุปสรรค และทำให้งานบุญหรือการงานต่าง ๆ ดำเนินไปอย่างราบรื่น จึงไม่น่าแปลกใจที่ผู้ศรัทธาจำนวนมาก โดยเฉพาะพ่อค้า แม่ค้า และผู้เดินทาง มักแวะมากราบไหว้ก่อนเริ่มต้นสิ่งสำคัญในชีวิต

 

ในเชิงประวัติศาสตร์เมือง แม้จะไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนถึงปีที่ก่อตั้งวัดอุปคุต แต่ตำแหน่งที่ตั้งของวัดให้เบาะแสสำคัญ วัดตั้งอยู่ในย่านท่าแพซึ่งเป็นประตูเศรษฐกิจของเชียงใหม่มาตั้งแต่อดีต โดยเฉพาะหลังการสร้างสะพานนวรัฐและการขยายถนนในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 25 พื้นที่บริเวณนี้กลายเป็นศูนย์กลางการค้า การสัญจร และการติดต่อกับโลกภายนอก วัดอุปคุตจึงเติบโตควบคู่ไปกับการขยายตัวของเมืองสมัยใหม่

 

บทบาทของวัดอุปคุตจึงไม่ได้จำกัดอยู่เพียงการประกอบศาสนกิจ แต่ยังเป็น “พื้นที่ทางใจ” ของผู้คนในย่านการค้า วัดเล็ก ๆ ริมถนนสายหลักแห่งนี้ทำหน้าที่รองรับความหวัง ความกังวล และศรัทธาของผู้คนที่ต้องเผชิญกับความไม่แน่นอนของชีวิตเมืองมาอย่างต่อเนื่อง

 

พิธีกรรมที่ทำให้ชื่อของวัดอุปคุตเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย คือ ประเพณีใส่บาตรพระอุปคุตในคืนวันเพ็ญที่ตรงกับวันพุธ หรือที่เรียกว่า “เป็งพุธ” (บางพื้นที่เรียก “เป็งปุ๊ด”) ตามความเชื่อ พระอุปคุตจะจำแลงกายเป็นสามเณรออกมาบิณฑบาตในช่วงเวลาเที่ยงคืน ผู้ที่ได้ร่วมใส่บาตรในคืนนี้เชื่อว่าจะได้อานิสงส์แรง ช่วยปัดเป่าเคราะห์กรรม และเสริมสิริมงคลให้ชีวิตราบรื่น

 

บรรยากาศของการใส่บาตรยามเที่ยงคืนกลางเมืองเชียงใหม่เป็นภาพที่สะท้อนเอกลักษณ์ล้านนาได้อย่างชัดเจน ผู้คนจะมารวมตัวกันอย่างสำรวม เตรียมของใส่บาตรอย่างพอดี ไม่ฟุ่มเฟือย แต่เต็มไปด้วยความตั้งใจ พิธีกรรมนี้จึงเป็นทั้งการทำบุญและการจัดระเบียบหัวใจของผู้คนในเมือง

 

ภายในวิหารของวัดประดิษฐานพระอุปคุตเป็นพระประธาน รายล้อมด้วยจิตรกรรมฝาผนังที่เล่าเรื่องชาดกและคติธรรมในพระพุทธศาสนา งานศิลป์เหล่านี้ไม่เพียงมีคุณค่าเชิงศิลปกรรม แต่ยังเป็นหลักฐานของวิถีชีวิตและโลกทัศน์ของชาวล้านนาในช่วงเวลาที่ถูกสร้างขึ้น

 

ด้วยทำเลที่ตั้งซึ่งเชื่อมต่อกับสถานที่สำคัญหลายแห่ง วัดอุปคุตจึงเหมาะอย่างยิ่งสำหรับการจัดทริปเดินเที่ยวเมืองเก่า เริ่มจากประตูท่าแพ แวะกราบพระอุปคุต แล้วเดินต่อไปตลาดวโรรส กาดหลวง หรือเชียงใหม่ไนท์บาซาร์ในช่วงเย็น เป็นเส้นทางที่ผสมผสานศาสนา วัฒนธรรม และชีวิตเมืองได้อย่างลงตัว

 

การเดินทาง วัดตั้งอยู่ถนนท่าแพ ใกล้เชิงสะพานนวรัฐ สามารถเดินทางได้สะดวกด้วยรถส่วนตัว รถแดง รถสาธารณะ หรือการเดินเท้าจากประตูท่าแพ โดยควรเผื่อเวลาในการหาที่จอดรถ เนื่องจากพื้นที่จอดบริเวณถนนหลักมีจำกัด

 

 

ตอบ: เป็นศูนย์รวมความเชื่อเรื่องพระอุปคุต ผู้คุ้มครองและปัดเป่าอุปสรรคตามคติล้านนา

 

ตอบ: คือคืนวันเพ็ญที่ตรงกับวันพุธ เชื่อว่าพระอุปคุตจะออกมาบิณฑบาตตอนเที่ยงคืน

 

ตอบ: ได้ ควรแต่งกายสุภาพ สำรวมกิริยา และเคารพธรรมเนียมของชุมชน

 

ตอบ: ช่วงเช้าเหมาะกับการไหว้พระอย่างสงบ ส่วนช่วงเย็นเหมาะกับการต่อทริปเดินเที่ยวเมือง

 

ตอบ: ใกล้สะพานนวรัฐ ประตูท่าแพ ตลาดวโรรส และเชียงใหม่ไนท์บาซาร์