พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเขากะโดน

Rating: 3.8/5 (5 votes)

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08.00–17.00 น.

 

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเขากะโดน จังหวัดระยอง เป็นพิพิธภัณฑ์ที่เกิดจากความตั้งใจของวัดและชุมชนในการเก็บรักษาเรื่องราวทางวิถีชีวิตดั้งเดิมของผู้คนในพื้นที่อำเภอแกลง เครื่องมือเกษตรเก่าแก่ เครื่องใช้ในครัวเรือน ภาชนะดินเผา เครื่องจักสาน และพระพุทธรูปโบราณมากมายถูกรวบรวมไว้ที่นี่เพื่อไม่ให้สูญหายไปตามกาลเวลา บรรยากาศของพิพิธภัณฑ์เต็มไปด้วยความเรียบง่าย แต่อัดแน่นด้วยคุณค่าทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ที่บอกเล่าชีวิตจริงของชาวบ้านในอดีต

 

จุดเริ่มต้นของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2535 โดยเจ้าอาวาสวัดเขากะโดนในเวลานั้น คือพระครูพิทักษ์วิริยาภรณ์ หรือพระมหาเพียร ปัญญาทีโป ท่านเล็งเห็นว่าของใช้และเครื่องมือที่ชาวบ้านทยอยเลิกใช้นั้น หากปล่อยทิ้งไว้ก็จะสูญสลายไปอย่างไม่มีใครจดจำ การเก็บรวบรวมและจัดแสดงจึงไม่ใช่แค่การเก็บของเก่า แต่เป็นการเก็บรักษาความทรงจำร่วมของชุมชน และเป็นการสืบทอดความรู้ให้ลูกหลานได้เข้าใจว่าบรรพบุรุษเคยใช้ชีวิตอย่างไร การริเริ่มครั้งนั้นได้รับความร่วมมือจากชาวบ้านเป็นอย่างดี หลายครอบครัวพร้อมใจกันนำข้าวของที่เก็บสะสมไว้มอบให้วัด เพื่อให้กลายเป็นส่วนหนึ่งของพิพิธภัณฑ์ในที่สุด

 

เมื่อเดินเข้าสู่พิพิธภัณฑ์ สิ่งแรกที่นักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสคือความสงบเรียบง่ายของวัดและบรรยากาศชนบทโดยรอบ อาคารจัดแสดงหลักอยู่ที่ชั้นใต้ดินของอุโบสถหลังใหม่ซึ่งถูกจัดเป็น “ห้องมรดกไทย” ภายในห้องนี้มีการจัดวางสิ่งของอย่างเป็นระเบียบ แบ่งหมวดหมู่เพื่อให้ผู้เข้าชมสามารถทำความเข้าใจเรื่องราวของชุมชนได้ง่ายขึ้น พระพุทธรูปเก่า ตู้คัมภีร์ และเครื่องสักการะจัดเรียงอย่างสง่างาม ขณะที่ภาชนะเครื่องปั้นและถ้วยชามโบราณก็ถูกวางเรียงรายให้เห็นความประณีตและความนิยมของผู้คนในยุคสมัยต่างๆ

 

ส่วนพื้นที่กลางแจ้งของพิพิธภัณฑ์ถูกใช้เป็นโรงเรือนสำหรับจัดแสดงเครื่องมือเกษตรขนาดใหญ่ที่ไม่สามารถเก็บในห้องจัดแสดงได้ เช่น ครกซ้อมข้าว เกวียน คราด และคันไถ ซึ่งครั้งหนึ่งเคยเป็นหัวใจสำคัญของการทำเกษตรกรรมในชุมชน การได้เห็นเครื่องมือเหล่านี้ในสภาพจริงช่วยให้ผู้เข้าชมเข้าใจความยากลำบากและความมานะพยายามของชาวบ้านที่ต้องอาศัยแรงกายและภูมิปัญญาในการทำไร่ทำนา

 

นอกจากเครื่องมือเกษตรและของใช้ในครัวเรือนแล้ว พิพิธภัณฑ์ยังมีสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตประจำวันในอีกหลายมิติ เช่น เครื่องจักสานที่แสดงถึงทักษะฝีมือและศิลปะการสานอันละเอียดลออ โทรทัศน์และวิทยุรุ่นเก่าที่สะท้อนให้เห็นการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีเมื่อเข้าสู่ยุคสมัยใหม่ เครื่องมือสื่อสารโบราณซึ่งวันนี้กลายเป็นของหายาก ทั้งหมดนี้ช่วยให้ผู้เข้าชมเข้าใจการเปลี่ยนผ่านของสังคมชนบทไทยได้อย่างชัดเจน

 

อีกหนึ่งหมวดหมู่ที่มีคุณค่ามากคือเครื่องถ้วยชามและเครื่องปั้นดินเผาสังคโลก ซึ่งนอกจากจะสะท้อนรสนิยมและการใช้สอยในครัวเรือนแล้ว ยังเป็นหลักฐานทางการค้าและการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกับภูมิภาคอื่นๆ ของประเทศไทย พระพุทธรูปเก่าแก่ที่เก็บรักษาไว้ก็มีคุณค่าไม่เพียงในเชิงศิลปะ แต่ยังสะท้อนถึงความศรัทธาทางศาสนาของชุมชนในอดีต

 

คุณค่าของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ไม่ได้จำกัดเพียงแค่สิ่งของจัดแสดง แต่ยังรวมไปถึงบทบาทของมันในฐานะ “ห้องเรียนชุมชน” ที่เปิดโอกาสให้เยาวชนได้เรียนรู้วิถีชีวิตและภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ โรงเรียนในพื้นที่มักพานักเรียนมาทัศนศึกษาเพื่อให้เด็กๆ ได้เห็นและสัมผัสสิ่งของจริงที่เคยใช้ในอดีต การได้จับต้องเกวียน เห็นวิธีการซ้อมข้าว หรือฟังเรื่องเล่าเกี่ยวกับวิถีการทำเกษตรจากคนเฒ่าคนแก่ในหมู่บ้าน เป็นการเรียนรู้ที่มีชีวิตชีวาและสร้างความเข้าใจที่ยั่งยืนกว่าการอ่านเพียงตำรา

 

สำหรับนักท่องเที่ยวทั่วไป การมาเยือนพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเขากะโดนเป็นโอกาสที่จะได้ซึมซับบรรยากาศเรียบง่ายของชุมชนท้องถิ่น การเดินชมของเก่าในอาคารและกลางแจ้งทำให้ได้เห็นความเชื่อมโยงระหว่างอดีตกับปัจจุบัน บางครั้งหากโชคดีอาจได้เห็นกิจกรรมสาธิตภูมิปัญญาพื้นบ้านจากคนในชุมชน เช่น การสีข้าวแบบดั้งเดิมหรือการจักสาน ซึ่งช่วยให้เข้าใจว่าความรู้ดั้งเดิมเหล่านี้ยังคงมีคุณค่าและควรถูกส่งต่อสู่อนาคต

 

การเดินทาง มายังพิพิธภัณฑ์ไม่ซับซ้อน วัดเขากะโดนตั้งอยู่ห่างจากอำเภอแกลงประมาณ 14 กิโลเมตร การใช้รถยนต์ส่วนตัวถือว่าสะดวกที่สุด เพราะสามารถขับตามถนนสายหลักเข้าสู่ตำบลชากโดนแล้วตรงเข้าสู่วัดได้โดยตรง ผู้ที่ไม่มีรถส่วนตัวก็สามารถใช้บริการรถโดยสารท้องถิ่นหรือแท็กซี่จากอำเภอแกลงได้เช่นกัน เส้นทางมีความสะดวกและใช้เวลาไม่นาน

 

การเลือกช่วงเวลาในการมาเยือนก็สำคัญ หากมาในช่วงเช้าจะได้บรรยากาศร่มรื่นและแสงธรรมชาติที่เหมาะแก่การถ่ายภาพ ส่วนช่วงบ่ายแก่ๆ ก็เหมาะสำหรับการเดินเล่นในวัดและชมบรรยากาศท้องถิ่น การมาในวันธรรมดามักจะค่อนข้างเงียบสงบ เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการความเป็นส่วนตัวในการเดินชมพิพิธภัณฑ์

 

นอกจากพิพิธภัณฑ์แล้ว บริเวณวัดเขากะโดนยังมีพื้นที่ให้ชมความงดงามของศิลปะวัดไทยแบบดั้งเดิมและธรรมชาติที่สงบเงียบ การเดินชมวัดควบคู่ไปกับการเข้าชมพิพิธภัณฑ์จึงเป็นประสบการณ์ที่เติมเต็มและหลากหลายมากขึ้น นอกจากนี้นักท่องเที่ยวยังสามารถจัดโปรแกรมเที่ยวควบคู่ไปยังสถานที่ใกล้เคียง เช่น หาดแม่รำพึง บ้านเพ หรือพิพิธภัณฑ์เมืองระยอง เพื่อเติมเต็มการเดินทางหนึ่งวันในจังหวัดระยองได้อย่างสมบูรณ์

 

ในเชิงสังคมและเศรษฐกิจ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเขากะโดนยังช่วยสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน เพราะเป็นจุดดึงดูดนักท่องเที่ยวที่สนใจการเรียนรู้วัฒนธรรมท้องถิ่น ร้านค้าเล็กๆ รอบวัดได้รับประโยชน์จากผู้มาเยือน ขณะเดียวกันชาวบ้านเองก็รู้สึกภูมิใจที่สิ่งของที่เคยใช้ในชีวิตประจำวันได้กลายมาเป็นสิ่งที่มีคุณค่าในสายตาของผู้คนภายนอก ความร่วมมือระหว่างวัดและชุมชนในการดูแลรักษาพิพิธภัณฑ์จึงเป็นตัวอย่างของการอนุรักษ์ที่ยั่งยืน

 

เมื่อมองในมิติทางวัฒนธรรม พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเขากะโดนเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการใช้วัดเป็นศูนย์กลางของชุมชน วัดไม่ได้มีเพียงบทบาททางศาสนา แต่ยังเป็นพื้นที่เก็บรักษามรดกภูมิปัญญาของท้องถิ่น การที่วัดกลายมาเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์จึงสะท้อนถึงความเชื่อมโยงระหว่างศาสนา วัฒนธรรม และวิถีชีวิตของชุมชนที่แนบแน่นมาช้านาน

 

สำหรับนักวิจัย นักเรียน หรือผู้สนใจด้านวัฒนธรรมท้องถิ่น การมาเยือนพิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นโอกาสที่จะได้ศึกษาเชิงลึกเกี่ยวกับชีวิตชนบทไทยในภาคตะวันออก สิ่งของจัดแสดงทุกชิ้นสามารถเป็นจุดเริ่มต้นของการศึกษาประวัติศาสตร์ สังคม และเศรษฐกิจได้อย่างกว้างขวาง

 

ดังนั้น การมาเยือน พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดเขากะโดน จึงไม่ใช่เพียงการชมของเก่า แต่เป็นการเดินทางเพื่อเรียนรู้รากเหง้าและภูมิปัญญาของผู้คนในอดีต เป็นการเชื่อมโยงระหว่างอดีตกับปัจจุบัน และเป็นแรงบันดาลใจในการสืบสานและรักษาความรู้ท้องถิ่นให้คงอยู่ต่อไป

 

 

ตอบ: เปิดทุกวัน

 

ตอบ: เปิดตั้งแต่เวลา 08.00–17.00 น.

 

ตอบ: ไม่มีค่าเข้าชม นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมได้ฟรี

 

ตอบ: มีเครื่องมือเกษตรโบราณ เครื่องใช้ในบ้าน เครื่องจักสาน เครื่องถ้วยชามโบราณ พระพุทธรูป และตู้คัมภีร์

 

ตอบ: อยู่ห่างจากตัวอำเภอแกลงประมาณ 14 กิโลเมตร

 

ตอบ: สามารถใช้บริการรถโดยสารท้องถิ่นหรือแท็กซี่จากอำเภอแกลงมายังวัดเขากะโดนได้

 

ตอบ: บางครั้งมีการสาธิตการใช้เครื่องมือเกษตรดั้งเดิมหรือการจักสานจากชาวบ้านในพื้นที่

 

ตอบ: เหมาะมาก เนื่องจากเป็นแหล่งเรียนรู้เชิงวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ที่สามารถเสริมสร้างความเข้าใจเรื่องวิถีชีวิตชนบทไทยได้อย่างดี