วัดหัวข่วง

หอไตร เป็นอาคารทรงสี่เหลี่ยมทรงสูง ใต้ถุนสูงก่อทึบมีทางเข้าทางเดียวมีบันได ภายในอาคารชั้นบนของหอไตร ฝาผนังทำด้วยไม้ มีหน้าต่างด้านละหนึ่งบาน ยกเว้นด้านหลัง หลังคาเป็นรูปจั่วมีการลดชั้นแบบปั้นหยา หลังคาด้านบนช่อฟ้าใบระกา

 

หอไตร เป็นศิลปะล้านนาผสมผสานศิลปะพม่า โดยมีเจ้ามหาพรมสุรธาดา เจ้าผู้ครองนครน่านเป็นประธานสร้างพร้อมด้วยบุตร-ธิดา ญาติพี่น้อง คณะศรัทธาวัดหัวข่วงและประชาชนผู้มีจิตศรัทธาทุกคนร่วมกันสร้างเพื่อค้ำชูพระพุทธศาสนา เมื่อปี พ.ศ. 2473 เจ้าอาวาสวัดหัวข่วง คือ พระอโนเป็นประธานฝ่ายส่งฆ์ ร่วมกันสร้าง

 

พระพุทธรูปปางมารวิชัย วัดหัวข่วง ลักษณะทั่วไปคล้ายคลึงกับพระเจ้าทองทิพย์ เฉพาะพระพักตร์แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลผสมผสานระหว่างศิลปะทั้งสองรูปแบบที่กล่าวมาแล้ว ส่วนชายจีวรที่ยาวมาจรดบั้นพระองค์แลดูสั้นกว่าปกติ อาจจะเป็นเพราะการยืดส่วนบั้นพระองค์ให้สูงขึ้นรับกับพระวรกายที่เพรียวบาง เช่นเดียวกับ พระพุทธรูปปางมารวิชัย วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร พระพุทธรูปทั้งสององค์นี้มีอายุราวครึ่งแรกของพุทธศตรววษที่ 21

 

พระพุทธรูปปางสมาธิ ลักษณะพระพักตร์รูปไข่ พระขนงโก่ง พระเนตรเล็กเหลือบต่ำ พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์เล็กยาว ขมวดพระเกศาใหญ่ พระรัศมีเป็นเปลวแหลม ครองจีวรห่งเฉียง และเห็นยอดพระถันข้างเดียว ชายจีวรตัดตรง ฐานหน้ากระดานมน มีขา 3 ขา

 

เจดีย์วัดหัวข่วง ตั้งอยู่ในบริเวณวัดหัวข่วง ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงปราสาทหรือเรืองทอง อิทธิพล ศิลปะล้านนา ฐานล่างทำเป็นหน้ากระดานสี่เหลี่ยม รับฐานบัวลูกแก้ว 2 ชั้น มีชั้นหน้ากระดานคั่นกลาง ฐานบัวลูกแก้วชั้นบน ย่อเก็จรับกับเรือนธาตุ ไปจรดชั้นบัวถลาใต้องค์ระฆังส่วนเรือนธาตุมีซุ้มจรมันด้านละซุ้ม

 

ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยสำริด ที่มุมผนังทั้งสองข้างปั้นเป็นรูปเทวดาทรงเครื่องยืนพนมมือ เหนือชั้นอัสดงตอนสุดเรือนธาตุเป็นชั้นบัวถลาซ้อนกัน 3 ชั้น องค์ระฆัง มีขนาดเล็กไม่มีบัลลังก์ ลักษณะของรูปทรง

 

โดยส่วนรวมคล้ายกับเจดีย์วัดโลกโมลี อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งสร้างขึ้นระหว่าง รัชกาลพระเมืองเกษเกล้า ร่วมพ.ศ. 2๐71 แต่ส่วนฐานล่างและชั้นบัวถลาของเจดีย์นี้ยึดสูงขึ้น ทำให้มีลักษณะเรียวสูงกว่า แสดงถึงพัฒนาการทรงรูปแบบที่ช่างเมืองน่าน ดัดแปลงนำมาใช้ในระยะหลัง ซึ่งคงมีอายุไม่เก่าไปกว่าครึ่งแรกของพุทธศตวรรษ ที่ 22