ประเพณีบุญข้าวสากของไทยลาวเวียง

Rating: 5/5 (1 votes)

ประเพณีบุญข้าวสากของไทยลาวเวียง ตำบลบ้านสิงห์ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี เรียกว่า "สารทลาว" หรือ "แก้ห่อข้าว" เป็นประเพณีภาคกลางที่มีรากฐานจากความเชื่อและความศรัทธาในพุทธศาสนา รวมทั้งความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ ซึ่งเป็นการแสดงความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ช่วยให้การเกษตรมีผลผลิตอุดมสมบูรณ์ และยังเป็นการขอพรเพื่อความเจริญรุ่งเรืองในปีถัดไป ประเพณีนี้จัดขึ้นในช่วงกลางเดือนสิบ ซึ่งตรงกับช่วงเวลาเก็บเกี่ยวผลผลิตข้าว เป็นการทำบุญเพื่ออุทิศส่วนบุญให้แก่เทวดาฟ้า ดิน และบรรพบุรุษที่คอยคุ้มครองและช่วยเหลือชาวนาในการเพาะปลูกข้าว

 

ความหมายและที่มาของบุญข้าวสาก บุญข้าวสากถือเป็นประเพณีที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในชุมชนไทยลาวเวียง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงหลังการเก็บเกี่ยวผลผลิตข้าว ในอดีต การทำบุญนี้มีความสำคัญในเชิงสังคมและศาสนา ชาวไทยลาวเวียงเชื่อว่า การทำบุญในช่วงนี้จะช่วยเสริมสร้างโชคดีและความอุดมสมบูรณ์ให้กับชีวิตและการเกษตร การทำบุญข้าวสากนี้เป็นการขอขมาและขอบคุณบรรพบุรุษและธรรมชาติที่ให้ผลผลิตข้าวอันมีค่ามาแก่ผู้คนในชุมชน

 

กิจกรรมและการเตรียมตัวก่อนวันบุญข้าวสาก ก่อนถึงวันบุญข้าวสาก 2-3 วัน ชาวบ้านในพื้นที่จะรวมกลุ่มกันเพื่อทำการกวนข้าวตอก ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการทำขนมพญาสารท โดยจะกวนข้าวตอกใส่ในภาชนะต่างๆ เช่น โอ่ง ไห และกระบุง โดยการกวนข้าวตอกนี้เป็นกิจกรรมที่สำคัญเพียงครั้งเดียวในปี เนื่องจากชาวบ้านจะทำขนมพญาสารทไว้แจกจ่ายให้กับเพื่อนบ้านและญาติสนิท มิตรสหาย เป็นทาน และอุทิศบุญให้กับบรรพบุรุษ ก่อนที่จะทำการห่อข้าวและขนมสารท เพื่อใส่บาตรและทำบุญให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว

 

ขนมพญาสารทและส่วนประกอบ ขนมพญาสารท หรือที่ชาวไทยลาวเวียงเรียกว่า "ขนมกระยาสารท" เป็นขนมที่ประกอบด้วยส่วนผสมจากผลผลิตทางการเกษตรของชาวไทยลาวเวียงเอง ได้แก่ ข้าวตอก ข้าวเม่า (ข้าวพอง) งา ถั่ว และน้ำตาลอ้อยหรือน้ำตาลโตนด ส่วนผสมเหล่านี้จะถูกนำมาผสมกันเพื่อทำขนมที่มีรสชาติหวานหอมและมีความเหนียวหนึบ ซึ่งเป็นขนมที่มีความสำคัญในด้านพิธีกรรมและการทำบุญในวันสารทลาว ขนมนี้จะถูกนำไปแจกจ่ายให้กับเพื่อนบ้านและญาติสนิท รวมถึงนำไปบูชาในพิธีทางศาสนา

 

การเปลี่ยนแปลงในประเพณี แม้ว่าในปัจจุบัน การทำการเกษตรในชุมชนไทยลาวเวียงจะลดลงบ้าง และหลายครอบครัวไม่ทำการเกษตรเหมือนแต่ก่อน แต่ประเพณีบุญข้าวสากยังคงได้รับการสืบทอดและปฏิบัติต่อเนื่องในชุมชน โดยมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำข้าวสากในบางส่วน เช่น การใช้ภาชนะเช่น ถาด ปิ่นโต หรือกระจาด แทนการห่อข้าวในใบตองตามแบบดั้งเดิม อีกทั้งยังมีการผสมผสานขนมพญาสารทกับวัตถุดิบใหม่ๆ เช่น หัวกระทิ นม หรือเนย เพื่อให้มีรสชาติที่หลากหลายขึ้น อย่างไรก็ตาม พิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับการทำบุญในวันสารทลาวยังคงรักษาความเป็นเอกลักษณ์และความเชื่อดั้งเดิมไว้

 

ประเพณีบุญข้าวสากของชาวไทยลาวเวียงตำบลบ้านสิงห์ จังหวัดราชบุรี เป็นประเพณีที่สะท้อนถึงความเชื่อและความศรัทธาของชุมชนในพุทธศาสนาและการเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คุ้มครองการเพาะปลูกข้าวและพืชพันธุ์ต่างๆ ประเพณีนี้ยังคงได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น แม้จะมีการเปลี่ยนแปลงในบางด้าน แต่ความสำคัญของการทำบุญข้าวสากยังคงอยู่ในใจของชาวไทยลาวเวียงเสมอมา เป็นการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษและขอบคุณเทวดาฟ้า ดิน ที่คอยคุ้มครองให้ชีวิตของชาวนาเจริญรุ่งเรืองและมีความอุดมสมบูรณ์